Co to jest renta inwalidzka? Komu przysługuje? Jak ją otrzymać?

Osobom, które z powodu złego stanu zdrowia nie mogą wykonywać swoich pracowniczych obowiązków, może przysługiwać tzw. renta inwalidzka. Ile wynosi to świadczenie i jakie warunki trzeba spełnić, aby je otrzymać?

Czym jest renta inwalidzka?

Renta inwalidzka to nic innego jak przyznawana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych renta z tytułu niezdolności do pracy. Wyróżnia się częściową i całkowitą niezdolność do pracy.

W pierwszym przypadku zdolność do pracy zgodnej z kwalifikacjami posiadanymi przez daną osobę została utracona w znacznym stopniu. Z kolei z całkowitą niezdolnością mamy do czynienia wówczas, gdy dana osoba nie jest zdolna do wykonywania jakiejkolwiek zarobkowej pracy.

Warto też wspomnieć o niezdolności do samodzielnej egzystencji, która jest orzekana w sytuacji, gdy sprawność organizmu jest zakłócona w takim stopniu, że dana osoba wymaga długotrwałej albo stałej opieki oraz pomocy w zaspokajaniu najbardziej podstawowych życiowych potrzeb. Wówczas oprócz renty inwalidzkiej można wnioskować o przyznanie dodatku pielęgnacyjnego.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłaca także innego rodzaju świadczenia: np. renta rodzinna, renta socjalna.

Jakie są rodzaje renty inwalidzkiej?

Osoby, które nie mogą wykonywać pracy zarobkowej z powodu złego stanu zdrowia mają możliwość ubiegać się o następujące świadczenia:

Renta stała

Jest przyznawana, jeśli nie ma żadnych rokowań, że dana osoba odzyska zdolność do pracy.

Renta okresowa

Prawa do renty okresowej ma osoba, u której istnieją rokowania, że odzyskają zdolność do pracy. Jak sama nazwa wskazuje jest przyznawana na określony czas, a po jego upływie można składać wniosek o jego przedłużenie.

ZUS o kończącym się okresie prawa do okresowej renty z tytułu niezdolności informuje z trzymiesięcznym wyprzedzeniem. O przedłużeniu świadczenia decyduje lekarz orzecznik lub specjalnie powołana komisja lekarska.

Renta szkoleniowa

Świadczenie przysługuje, jeżeli są spełnione warunki do otrzymania renty inwalidzkiej, ale wydano orzeczenie, że z uwagi na niezdolność do wykonywania aktualnego zawodu, celowe jest, aby dana osoba zmieniła swoje kwalifikacje.

To oznacza, że w opinii komisji lekarskiej dana osoba po uzyskaniu dodatkowych kwalifikacji zawodowych, będzie mogła biorąc pod uwagę jej stan zdrowia, wykonywać dane zajęcie zarobkowe.

Renta szkoleniowa jest przyznawana na pół roku, ale okres ten na wniosek starosty może ulec zarówno wydłużeniu, jak i skróceniu. Maksymalny czas jej otrzymywania to 36 miesięcy. Skrócenie może spowodować spowodować brak możliwości przekwalifikowania do innego zawodu albo dana osoba nie poddaje się przekwalifikowaniu.

źródło: materiały własne redakcji, ZUS

Ile wynosi renta inwalidzka?

Nie ma określonej jednej, konkretnej kwoty, jaką otrzymuje osoba uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Wysokość renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy

Aby obliczyć, ile wynosi renta należy zsumować następujące wartości:

24% kwoty bazowej, czyli corocznie ustalanej kwoty, zależnej od średniego wynagrodzenia (obecnie jest to 4003,88 zł);

1,3% podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych (brane są pod uwagę pełne miesiące);

0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych (pełne miesiące);

0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresu brakujący do 25 lat stażu ubezpieczenia, liczone od dnia złożenia wniosku o rentę do dnia osiągnięcia wieku 60 lat (staż hipoteczny).

Podstawa wymiaru to nic innego jak zarobki osiągnięte w danym roku składkowym (z uwzględnieniem pełnych miesięcy). Do obliczenia można wykorzystać dochody z wybranego okresu: 10 lat kalendarzowych z ostatnich 20 lat kalendarzowych przed rokiem wnioskowana o rentę lub 20 lat kalendarzowych poprzedzających rok zgłoszenia się po to świadczenie.

Wysokość renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy

W przypadku, gdy dana osoba ma prawo do renty inwalidzkiej ZUS wypłaca świadczenie w wysokości 75% renty przyznawanej w związku z całkowitą niezdolnością do pracy.

Wysokość renty szkoleniowej

To, ile wynosi ta renta nie jest uzależnione od posiadanego przez daną osobę stażu ubezpieczenia. Świadczenie to wynosi 75% podstawy i co istotne nie może być na kwotę mniejszą, niż minimalna renta przyznana z uwagi na częściową niezdolność do pracy.

Jeśli obliczona dla danej osoby wysokość renty, okazuje się niższa od najniższych gwarantowanych świadczeń, to ZUS podwyższa je do tych kwot. Podobnie sytuacja wygląda, jeśli sposobności do zweryfikowania podstawy wymiaru. Istnieje także górna granica wysokości renty.

Jakie warunki trzeba spełnić?

Prawo do renty inwalidzkiej ma osoba, która łącznie zrealizuje trzy warunki:

• jest niezdolna do pracy,
• ma wymagany staż ubezpieczenia,
• niezdolność do pracy miała miejsce w trakcie okresów składkowych albo nieskładkowych wskazanych w emerytalnej ustawie lub w ciągu 18 miesięcy od momentu ich ustania.

Trzeci wymieniony warunek nie jest wymagany, jeśli dana osoba jest całkowicie niezdolna do pracy oraz posiada odpowiedni staż ubezpieczeniowy, tj. 20 lat lub 25 lat (w przypadku odpowiednio kobiet i mężczyzn).

Co zrobić, aby otrzymać rentę?

Prawo renty inwalidzkiej nabywa się w dniu, w którym zostały spełnione wszystkie warunki do jej otrzymania. Świadczenie jest jednak przyznawane na wniosek ubezpieczonego, dlatego też od dnia jego złożenia może ono zostać przyznane.

Oprócz wniosku o rentę niezbędne jest załączenie: informacji dot. okresów nieskładkowych oraz składkowych, dowodów okresów np. pracy, pobierania zasiłku dla osób bezrobotnych, urlopu wychowawczego, dokumenty potwierdzające osiągane zarobki, zaświadczenie o stanie zdrowia, wywiad zawodowy (jeśli kontynuowane będzie zatrudnienie), karta wypadku w pracy (jeśli wnioskuje się o rentę z tytułu niezdolności do pracy powstałej w wyniku wypadku w pracy).

Dokumenty należy złożyć nie później, niż 30 dni przed ustaniem prawa do świadczeń rehabilitacyjnych, zasiłków chorobowych czy wynagrodzenia za okres niezdolności do pracy.

Wniosek wraz z wymaganymi załącznikami można złożyć osobiście w jednostce ZUS, elektronicznie za pośrednictwem PUE (Platforma Usług Elektronicznych) lub tradycyjną drogą pocztową. Decyzja jest wydawana w ciągu 30 dni (liczy się dzień od wyjaśnienia ostatniej okoliczności dot. sprawy).