Śmierć członka rodziny jest ciężką sytuacją dla najbliższych, szczególnie gdy tylko osoba zmarła utrzymywała rodzinę, a jej dochód wpływał na sytuację finansową rodziny. Dlatego też z tego tytułu osobom, które spełniają odpowiednie kryteria, zostaje przyznane prawo do pobierania renty rodzinnej. To, na jakich zasadach zostanie ona wypłacona, zależy od przepisów, które reguluje prawo do przyznawania renty rodzinnej, jest Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2017 r. poz.1383 z późn.zm.).
Komu przysługuje renta rodzinna?
Ogólnym warunkiem do przyznania renty rodzinnej jest status osoby zmarłej oraz to czy w chwili śmierci była ona uprawniona do pobierania emerytury i renty. Prawo do emerytury natomiast przysługuje na innych warunkach: istotny jest wiek i staż pracy. Brak odpowiednio udokumentowanego okresu składkowego wyklucza przyznanie renty rodzinnej. Przy wypłacie renty rodzinnej dla wdowy istotny jest wiek.
Na to świadczenie może liczyć wdowa, która ukończyła 50 lat (to samo dotyczy wdowca). Przysługuje wtedy prawo do tzw. renty stałej. Jeśli nie ukończyła 50 lat, wtedy może liczyć na rentę okresową, ale pod pewnymi warunkami.
Najważniejszym warunkiem do przyznania renty jest pozostawanie przed śmiercią ze zmarłym małżonkiem we wspólnocie małżeńskiej. Konkubinat nie daje podstaw do ubiegania się o rentę, tak samo, jak pozostawanie obydwu małżonków w separacji, w której czasie nie jest możliwe ponowne zawarcie małżeństwa. Separacja musi zostać orzeczona prawomocnie przez Sąd.
Osoba, która nie pozostawała ze zmarłym w chwili jego śmierci we wspólnocie małżeńskiej, posiada prawo do renty wyłącznie wtedy, gdy w dacie śmierci miała ustalone prawo do alimentów na mocy wyroku sądowego lub ugody sądowej. Wdowa, żeby otrzymać rentę okresową musi mieć mniej niż 50 lat oraz stwierdzenie o niezdolności do pracy (całkowicie lub częściowo).
źródło: materiały własne redakcji
Orzeczona niezdolność do pracy, a renta dla wdowy
Za osobę niezdolną do pracy uznaje się taką, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy i nie jest w stanie jej podjąć. Tym samym nie rokuje w przyszłości, żeby stan jej zdrowia uległ poprawie. Niezdolność do pracy zostaje orzeczona na maksymalnie 5 lat. Renty z tytułu niezdolności do pracy wypłacane są przez ZUS. Jeśli jednak występują przesłanki, że w tym czasie nie uda się odzyskać sprawności, lekarz orzecznik może ten okres wydłużyć.
W przypadku, gdy o rentę będzie starała się wdowa, u której został orzeczony stopień niepełnosprawności, to otrzyma rentę na taki okres, na jaki wskazuje jej orzeczenie niezdolności do pracy. Orzeczenie, które mówi, że jest ona niezdolna do pracy przez okres 3 lat, czyli wyłącznie na ten czas zostanie jej przyznana renta po śmierci męża.
Od decyzji lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych można się odwołać w ciągu 14 dni od dnia doręczenia pisma z orzeczeniem. Z biegiem czasu ustaje prawo do wypłaty renty okresowej. Jeśli w dalszym ciągu osoba ta jest niezdolna do pracy, może wystąpić do ZUS o dalszą wypłatę renty rodzinnej. Nie może jednak wystąpić przerwa przy wypłacaniu emerytury lub renty, a wniosek o nią musi zostać złożony w miesiącu, do którego ZUS przyznawał świadczenie.
Istotny wiek oraz decyzja ZUS
Czasem zdarza się, że osoba poszkodowana odzyskuje sprawność do pracy, lecz traci ją po jakimś czasie. ZUS może ją przywrócić pod warunkiem, że ponowna niezdolność do pracy miała miejsce nie później, niż w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty. Wdowa, która korzysta z renty rodzinnej, nabędzie pełne prawo do renty na stałe, jeśli ukończy 50 lat nie później niż w ciągu 5 lat od śmierci małżonka.
Prawo do rodzinnej renty okresowej ma również wdowa, która wychowuje co najmniej jedno dziecko, wnuka lub rodzeństwo, któremu przysługuje prawo do renty, ale nie osiągnęło jeszcze 16. roku życia. Przesłanką jest również całkowita niezdolność dziecka do pracy, czy samodzielnego funkcjonowania.
Rozwiedzionej małżonce, która w momencie śmierci byłego męża nie miała ustalonego przez sąd prawomocnym wyrokiem prawa do alimentów, nie przysługuje prawo do renty po nim. Nie ma również prawa do renty w przypadku dalszego pożycia byłych małżonków po rozwodzie. Nie może także nabyć renty rodzinnej po nim, nawet jeśli w chwili śmierci wystąpiła jakakolwiek więź: uczuciowa, fizyczna, gospodarcza i to bez względu na czas trwania tej więzi i powstałe okoliczności.
