Renta z tytułu niezdolności do pracy zostaje przyznana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Jest ona jedną z najczęściej przyznawanych rent osobom ubezpieczonym. Ten typ renty należy się osobom, które mają orzeczoną (przez lekarza ZUS) niezdolność do pracy. Renta taka może być stała, jeżeli niezdolność została uznana za trwałą lub okresową, lub gdy poszkodowany jest niezdolny do pracy czasowo. Podstawą prawną do jej przyznania jest ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Na jakich warunkach przyznawana jest renta?
Jeśli osoba poszkodowana nie może pracować zarobkowo, przysługuje jej prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Za osobę niezdolną do pracy uznaje się, gdy:
- stan jej zdrowia uniemożliwia podjęcie pracy zarobkowej
- poszkodowany utracił możliwość wykonywania pracy zgodnej ze swoimi kwalifikacjami- jest to częściowa niezdolność do pracy
- poszkodowany stracił jakąkolwiek szansę na zatrudnienie- jest to całkowita niezdolność do pracy
Żeby mieć prawo do tej renty koniecznie trzeba spełnić następujące warunki:
- trzeba mieć stwierdzoną niezdolność do pracy
- trzeba udokumentować odpowiedni czas pracy
O stopniu niezdolności do pracy orzeka lekarz orzecznik ZUS, określa on również czy osoba jest niezdolna do pracy, w jakim stopniu oraz kiedy niezdolność do pracy powstała. Czy poszkodowany jest zdolny do samodzielnego funkcjonowania, czy niezdolność jest trwała, czy okresowa. Oraz czy będzie możliwe przekwalifikowanie zawodowe i wykonywanie innej pracy.
Niezdolność może zostać orzeczona na maksymalnie 5 lat. Jeśli lekarz stwierdzi, że nie jest w stanie ocenić, że stan zdrowia się nie poprawi, to możliwe jest orzeczenie niezdolności na okres dłuższy niż 5 lat. Aby otrzymać rentę trzeba mieć odpowiedni staż pracy, wliczają się w niego okresy składkowe i nieskładkowe.
Niezbędne jest osobiste stawienie się we właściwej jednostce ZUS na odpowiednie badania, dzięki którym będzie można potwierdzić, że faktycznie tej osobie przysługuje prawo do tej renty.
Jak obliczana jest wysokość renty?
Kwoty najniższej renty za niezdolność do pracy od 1 marca 2019 r. wynoszą:
- 1100 zł miesięcznie- dla osób całkowicie niezdolnych do pracy
- 825 zł miesięcznie- dla osób częściowo niezdolnych do pracy
- 1320 zł miesięcznie- dla osób całkowicie niezdolnych do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową
- 990 zł miesięcznie- dla osób częściowo niezdolnych do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową
Sama wysokość tej renty jest zależna od okresów składkowych i nieskładkowych, które zostały udowodnione oraz od wysokości podstawy wymiaru renty. Istotny jest również wymagany okres składkowy. Na wysokość renty składa się część socjalna, która jest taka sama dla wszystkich osób ubezpieczonych.
Druga część jest zależna od wysokości przychodów i samego stażu pracy. Jeśli wysokość renty jest niższa, od najniższego świadczenia wtedy zostaje ona wyrównana do wyższej kwoty. Renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy podlega corocznej waloryzacji, tak samo, jak emerytura.
Podstawa renty jest obliczana przy przyjęciu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, emerytalne lub rentowe z okresu kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych i poprzedzających rok, w którym zgłosiło się wniosek o rentę.
Jednak, gdy osoba ubezpieczona będzie chciała obliczyć podstawę wymiaru renty może przyjąć przeciętną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z okresu 20 lat, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu, gdy podlegał ubezpieczeniu.
Jakie dokumenty będą potrzebne?
Wnioskodawca musi mieć niezbędną dokumentację, która obejmuje:
- wniosek o rentę, można go bezpłatnie pobrać w każdym oddziale ZUS lub wypełnić jego wersję elektroniczną korzystając z Platformy Usług Elektronicznych
- okres składkowy i nieskładkowy
- dokumenty potwierdzające okresy pracy, czy własnej działalności gospodarczej
- dokumenty poświadczające osiągane wynagrodzenie
- zaświadczenie o stanie zdrowia OL-9, jednak niewystawione wcześniej niż miesiąc przed złożeniem wniosku
- wywiad zawodowy
- kartę wypadku w drodze do pracy lub z pracy, jeśli poszkodowany zgłasza wniosek o rentę
Dokumenty należy złożyć przed zamierzonym terminem przejścia na rentę. Jednak nie może to nastąpić później niż 30 dni przed ustaniem prawa do zasiłków chorobowych lub innych świadczeń rehabilitacyjnych, lub wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy.
Wniosek można złożyć osobiście w dowolnej placówce w kraju lub przesłać w formie dokumentu elektronicznego. ZUS ma 30 dni na jego rozpatrzenie, najczęściej analizuje go organ rentowy właściwy dla miejsca zamieszkania osoby zainteresowanej. Po analizie ZUS przesyła pismo z uzasadnieniem swojej decyzji.
W przypadku odmowy można złożyć pisemną lub ustną reklamację do oddziału ZUS, który wydał niekorzystną decyzję. Poszkodowany ma na to miesiąc, od dnia doręczenia decyzji. Nie musi w związku z tym ponosić żadnych opłat.
źródło: materiały własne redakcji
Prezes ZUS może przyznać rentę w związku z niezdolnością do pracy, gdy:
- wnioskodawca jest lub był osobą ubezpieczoną, lub jest członkiem rodziny pozostałym po ubezpieczonym
- wnioskodawca nie spełnia warunków wymaganych w ustawie o emeryturach i rentach do uzyskania świadczenia w wyjątkowych okolicznościach
- wnioskodawca nie może podjąć pracy, lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym ze względu na całkowitą niezdolność do pracy, lub wiek
- wnioskodawca nie ma niezbędnych środków utrzymania
Kiedy ustaje prawo do pobierania renty na skutek niezdolności do pracy?
Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustaje:
- gdy nie ma warunków wymaganych do uzyskania prawa do renty
- gdy kończy się okres, na jaki zostało przyznane to świadczenie
- gdy zostaje przyznana emerytura, najczęściej z dniem ukończenia wieku emerytalnego przez osobę ubezpieczoną
- z chwilą śmierci osoby uprawnionej
Dobre uszczelnienie systemu rentowego spowodowało, że zmniejszyła się ilość rencistów do nieco ponad miliona. Dokładniejsza kontrola przyznawania renty sprawiła, że pieniądze przyznawane są faktycznie osobom, które ich potrzebują i dla tych wymagających wsparcia.
Niestety trudna sytuacja życiowa i materialna nie jest przesłanką do wypłaty renty z powodu niezdolności do pracy. Ponieważ ten rodzaj renty, to nie renta socjalna, nie może być uzależniony od potrzeb życiowych ubiegającej się o nią osoby. Nawet gdy występują przesłanki do jej wypłacenia.
