Osobie, która uległa wypadkowi w pracy przysługuje renta z tytułu niezdolności do pracy, zwana także wypadkową czy powypadkową. Co trzeba zrobić, aby otrzymać to świadczenie? Kto ma prawo do renty rodzinnej wypadkowej? Jakie zdarzenie kwalifikuje się jako wypadek przy pracy?
Kiedy można otrzymać rentę wypadkową?
Renta jest przyznawana przez ZUS, jeśli wnioskodawca spełnia następujące warunki:
- jest objęty ubezpieczeniem wypadkowym,
- jest niezdolny do pracy,
- niezdolność do pracy jest wynikiem wypadku przy pracy.
Przyznanie renty wypadkowej jest możliwe, jeśli niezdolność do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy stwierdzi lekarz orzecznik lub komisja lekarska ZUS.
Świadczenie to nie przysługuje w sytuacji, gdy ubezpieczony:
- naruszył przepisy o ochronie życia oraz zdrowia (umyślnie lub wskutek niedbalstwa) i był to jedyny powód wypadku;
- w dużej mierze przyczynił się do spowodowania wypadku (np. ponieważ był pod wpływem alkoholu czy środków odurzających).
Aby otrzymać rentę należy złożyć do ZUS, najpóźniej 30 dni przed ustaniem prawa np. do zasiłku chorobowego, wniosek o przyznanie świadczenia oraz załączyć wymagane dokumenty, m.in. zaświadczenie o stanie zdrowia, protokół powypadkowy wystawiony przez pracodawcę. Wymaganą dokumentację można złożyć osobiście w placówce ZUS, przesłać pocztą tradycyjną lub elektronicznie przez PUE (Platforma Usług Elektronicznych).
Ponadto osobie, która uległa w pracy wypadkowi należą się inne świadczenia, m.in. zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne.
Renta powypadkowa a emerytura - czy renta wlicza się do emerytury?
W sytuacji, gdy następuje zbieg prawa do emerytury z prawem do renty wypadkowej, osoba uprawniona ma prawo pobierać oba te świadczenia. Warto podkreślić, że zasady realizowania ich wypłaty są regulowane przez ustawę dot. ubezpieczeń społecznych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, a konkretnie mówi o tym art. 26 tej ustawy.
Osoba uprawniona do tego rodzaju renty oraz do emerytury może wybrać z dwóch dostępnych wariantów i otrzymywać:
-
rentę wypadkową powiększoną o połowę emerytury albo
-
emeryturę powiększoną o połowę renty wypadkowej.
Pobieranie półtora świadczenia jest jednak możliwe, jeśli osoba uprawniona nie osiąga żadnego przychodu. Każdy dodatkowy przychód - nieistotne w jakiej wysokości - oznacza, że należy zdecydować, które świadczenie ma być wypłacane przez ZUS: albo renta powypadkowa albo emerytura. Nie można zatem wówczas ich łączyć. Wypłata tych świadczeń w zbiegu zostanie wznowiona, jeśli osoba uprawniona zaprzestanie zarobkowania i poinformuje o tym właściwy oddział ZUS. Identycznie sytuacja wygląda, jeśli chodzi o rentę z tytułu choroby zawodowej.
Renta powypadkowa wysokość
Wysokość renty wypadkowej jest obliczana przez ZUS w dwóch etapach. W pierwszym dokonuje się kalkulacji wysokości świadczenia, które składa się z:
- 24% kwoty bazowej,
- 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych,
- 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych,
- 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok brakujący do 25 pełnych lat okresów składkowych oraz nieskładkowych, które przypadają od dnia złożenia wniosku o świadczenie do dnia osiągnięcia 60-go roku życia (tzw. staż hipoteczny).
Następny etap obejmuje sprawdzenie czy wyliczona wysokość renty wypadkowej nie jest niższa niż gwarantowane:
- 60% podstawy wymiaru renty - w przypadku częściowej niezdolności do pracy,
- 80% podstawy wymiaru renty - w przypadku całkowitej niezdolności do pracy,
- 100% podstawy wymiaru renty - w przypadku uprawnienia do pobierania renty szkoleniowej.
Wybierany jest ten wariant, który jest bardziej korzystny dla osoby uprawnionej.
Renta powypadkowa po mężu - renta rodzinna wypadkowa
Wyjątkowym typem świadczenia niewątpliwie jest renta rodzinna wypadkowa, a prawo do niej przysługuje po osobie, która zmarła w wyniku wypadku w pracy albo choroby zawodowej. Uprawnionymi do jej pobierania są: wdowa, wdowiec, dzieci (własne oraz drugiego małżonka), wnuki, rodzeństwo i inne dzieci (przysposobione, przyjęte przed ukończeniem 18.roku życia na wychowanie oraz utrzymanie), rodzice. Osoby te oczywiście nabywają prawo do renty w momencie spełnienia warunków, które znajdują się w ustawie emerytalnej.
Prawo do tego rodzaju świadczenia mają członkowie rodziny rencisty, który pobierał ją w związku z wypadkiem w drodze do pracy, wypadkiem w szczególnych okolicznościach czy choroby zawodowej i zmarł po 2002 roku wskutek takiego wypadku czy choroby zawodowej.
Wysokość tej renty zależy od liczby osób, które są uprawnione do jej pobierania:
- 85% renty wypadkowej zmarłego - 1 osoba uprawniona do jej pobierania;
- 90% renty wypadkowej zmarłego - 2 osoby uprawnione do jej pobierania;
- 95% renty wypadkowej zmarłego - 3 osoby uprawnione do jej pobierania.
Jakie zdarzenie to wypadek przy pracy?
Za taki wypadek uznaje się zdarzenie, które spełnia następujące warunki:
- jest nagłe;
- wywołane przyczyną zewnętrzną,
- jego skutkiem jest uraz (uszkodzenie tkanek ciała, narządów) lub śmierć,
- nastąpiło w związku z pracą, czyli m.in. w trakcie albo związku z wykonywaniem poleceń przełożonych.
Za wypadek w pracy uznaje się także wypadek, któremu ubezpieczony uległ w trakcie trwania służbowej podróży. Zdarzenie to jednak musi być związane z wykonywaniem zadań służbowych. Jako wypadek w pracy uznawany jest wypadek podczas m.in. wykonywania poleceń organizacji związkowych działających u pracodawcy, czy pełnienia mandatu senatora i posła. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że znamion wypadku przy pracy nie spełnia wypadek, który miał miejsce w trakcie załatwiania przez pracownika spraw osobistych w godzinach pracy, nawet w przypadku, gdy zgodę na to wydał jego pracodawca.
