Najem pojazdu zastępczego orzecznictwo - dla kogo korzystne?

Kwestia najmu pojazdu zastępczego w ramach odszkodowania z OC sprawcy przez wiele lat budziła kontrowersje. Na wokandę trafiło wiele tego rodzaju spraw, a swoje uchwały wydał w tej kwestii także Sąd Najwyższy.

Prawo do najmu pojazdu zastępczego na koszt ubezpieczyciela

Zasada pełnej kompensacji szkody wyrażona w art. 361 § 2 k.c. obejmuje także obowiązek zapewnienia poszkodowanemu pojazdu zastępczego co do zasady na okres technologicznego czasu naprawy pojazdu uszkodzonego.

Z pojazdu tego można skorzystać na 2 sposoby:

1. z floty ubezpieczyciela, jeśli padnie taka propozycja;
2. wynająć pojazd w tej samej klasie na wolnym rynku i kosztami obciążyć ubezpieczyciela.

Warto rozeznać się jakie obowiązują stawki za wynajem samochodu zastępczego PZU czy u innych towarzystw ubezpieczeniowych.

Samochód zastępczy nie tylko w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej

Samochód zastępczy z AC lub OC przysługuje nie tylko, gdy poszkodowany prowadzi działalność gospodarczą. Samochód bowiem nie jest wykorzystywany tylko w działalności gospodarczej, a w normalnych, codziennych sprawach takich jak zakupy, zawożenie dzieci do szkoły/przedszkola czy udanie się do lekarza.

Wskutek zdarzenia poszkodowany nie może ucierpieć na tym w ten sposób, że będzie pozbawiony możliwości normalnego funkcjonowania. Wycena szkody powinna zatem obejmować także koszt wynajmu samochodu zastępczego.

Najem pojazdu zastępczego orzecznictwo

Na przestrzeni lat ukształtowała się linia orzecznicza w sprawach dot. najmu pojazdu zastępczego. Uchwałę - i to nie jedną w tej sprawie - wydał także Sąd Najwyższy.

• Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17, Wydatki na najem pojazdu zastępczego.

TEZA | aktualna

Sąd Najwyższy podjął uchwałę, w której czytamy, że jeśli osoba poszkodowana poniosła wydatki za wynajem pojazdu zastępczego, które przekraczają koszty za wypożyczenie pojazdu zaproponowanego przez zakład ubezpieczeń, to są one objęte odpowiedzialnością w ramach umowy OC, ale tylko jeśli poniesienie tych kosztów jest celowe i uzasadnione pod kątem ekonomicznym.

• Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2019 r., III CZP 84/18, Odpowiedzialność ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego. Wydatki poniesione na najem pojazdu zastępczego.

TEZA | aktualna

Zdaniem Sądu Najwyższego ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność także za te celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki za wypożyczenie pojazdu zastępczego, które poniósł w czasie przedłużającej się naprawy. Wyjątkiem są te sytuacje, w których odpowiedzialność za to ponosi sam poszkodowany lub osoba trzecia.

• Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2013 r., III CZP 76/13, Najem pojazdu zastępczego a odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.

TEZA | aktualna

Sąd Najwyższy orzekł, że ubezpieczyciel z tytułu zawartej polisy OC pojazdu ponosi odpowiedzialność za celowe i uzasadnione pod względem ekonomicznym wydatki za wynajem auta zastępczego poniesione przez niezbędny okres na zakup innego pojazdu - jeśli poszkodowany otrzymał odszkodowanie za szkodę całkowitą (naprawa pojazdu okazała się nieopłacalna lub niemożliwa) będące różnicą pomiędzy wartością samochodu przed zdarzeniem i po zdarzeniu.

• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 30 stycznia 2020 r. I AGa 74/19, Odmowa wypłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela a uzasadniony zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego.

TEZA | aktualna

Zdaniem Sądu Apelacyjnego uzasadniony zwrot kosztów poniesionych przez poszkodowanego za wynajem pojazdu zastępczego powinien obejmować okres od dnia powstania szkody na pojeździe do dnia, w którym zakończy się proces sądowy o wypłatę odszkodowania z tego tytułu.

Osoba poszkodowana z uwagi na brak posiadania wolnych środków finansowych nie miała możliwości zlecenia dokonania naprawy pojazdu. Przeszkodą było stanowisko, które wydał ubezpieczyciel - zakwalifikował szkodę jako całkowitą i odmówił wypłaty świadczenia, które pokryłoby koszty naprawy pojazdu. Takie stanowisko firmy ubezpieczeniowej było podtrzymywane w toku postępowania.

Otrzymanie zwrotu kosztów naprawy jest związane z wysokością poniesionej szkody, która obejmuje także koszty wynajmu auta zastępczego. Decyzja ubezpieczyciela dot. odmowy wypłaty odszkodowania, które obejmuje koszty naprawy pojazdu nie może być traktowana jako wtórna kwestia, która nie wpływa na wysokość szkody poniesionej w ramach braku możliwości korzystania z pojazdu uszkodzonego.

Podsumowanie:

1. W ramach OC sprawcy osoba poszkodowana może korzystać z pojazdu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela lub wynająć pojazd w wypożyczalni i żądać od ubezpieczyciela zwrotu kosztów.
2. Pojazd zastępczy należy się nie tylko osobom poszkodowanym, którzy potrzebują pojazd do celów związanych z działalnością gospodarczą.
3. Zdaniem Sądu Najwyższego ubezpieczyciel powinien zwrócić koszty wynajmu auta zastępczego także w przypadku przedłużającej się naprawy.