Poszkodowani mają prawo do pełnego odszkodowania. Oznacza to, że należy się rekompensata za wszelkie poniesione straty. W jaki sposób to się odbywa? Na jakiej podstawie można starać się o wyższe odszkodowanie z OC sprawcy? Pojawiła się nowa podstawa prawna.
Uchwała Sądu Najwyższego
W jednym z najnowszych orzeczeń Sąd Najwyższy po raz kolejny podkreślił prawo poszkodowanych do uzyskania pełnego odszkodowania za straty w samochodzie.
W nierównej walce z zakładami ubezpieczeń orzeczenie to stanowi kolejny argument dla ofiar wypadków przy uzyskiwaniu odszkodowania. Zakłady ubezpieczeń bowiem w wielu przypadkach stosują zaniżone kosztorysy naprawy lub wymagają pełnego udokumentowania poniesionych kosztów naprawy. Ograniczają w ten sposób swój obowiązek odszkodowawczy jedynie do wykazanych kosztów.
Rozpatrywana sprawa (sygn. akt II CNP 43/17) dotyczyła dodatkowego roszczenia odszkodowawczego od ubezpieczyciela z tytułu OC sprawcy wypadku. Poszkodowana zdecydowała się na naprawę uszkodzonego pojazdu marki Volkswagen w nieautoryzowanym zakładzie naprawczym u swojego znajomego.
W wyniku częściowej naprawy auto nie zostało przywrócone do stanu sprzed wypadku. Naprawa została wykonana wadliwie i tym samym zwiększyła zakres przedmiotowej szkody. Początkowo poszkodowana uzyskała częściowe odszkodowanie od swojego ubezpieczyciela w ramach AC. Po tym zwróciła się do ubezpieczyciela OC sprawcy wypadku o dopłatę różnicy należnego odszkodowania.
Przed sądem rejonowym poszkodowana uzyskała korzystny dla siebie wyrok od którego jednak odwołał się pozwany zakład ubezpieczeń. Sąd drugiej instancji oddalił roszczenia powódki. Uzasadnił to faktycznie poniesionymi kosztami naprawy i tylko w tym zakresie może dochodzić jakichkolwiek roszczeń odszkodowawczych skoro zdecydowała się na naprawę auta.
Sprawa trafiła następnie do Sądu Najwyższego. W swoim orzeczeniu uznał ostatecznie, że powódce należało się odszkodowanie odpowiadające kosztom profesjonalnej naprawy pojazdu. I to pomimo że naprawa została wykonana nieprofesjonalnie, a nawet wadliwie.
Sąd Najwyższy podkreślił przy tym, że poszkodowany nie może żądać hipotetycznych kosztów naprawy (np.: wynikających tylko z przedstawionego kosztorysu naprawy a nie faktycznie poniesionych kosztów) w przypadku szkody całkowitej.
Orzeczenie Sądu Najwyższego wpisuje się w trwały pogląd, który będąc odzwierciedleniem zasady pełnej rekompensaty szkody zakłada, że poszkodowani nie mają obowiązku wykazania przed ubezpieczycielem kosztów rzeczywiście dokonanej naprawy. Wynika to również z ugruntowanego orzecznictwa, które zakłada, że wypłata odszkodowania nie jest uzależniona od dokonania naprawy pojazdu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16.05.2002r. V CKN 1273/00, LEX nr 55515). Tym samym odmowa przyznania należycie wysokiego odszkodowania poprzez powołanie się na konieczność wykazania kosztów rzeczywistej naprawy uznać należy za błędną.
Należy więc podkreślić, że dokonanie naprawy nie jest konieczne do dochodzenia odszkodowania po wypadku. Poszkodowani w wypadkach komunikacyjnych mają pełną swobodę odnośnie decyzji w tym zakresie. Nie można od nich żądać udokumentowania kosztów przeprowadzonej naprawy pojazdu, ani uzależniać od tego wypłaty odszkodowania.
Prawa przysługujące poszkodowanym
Jeżeli poszkodowany zdecyduje się na naprawę uszkodzonego pojazdu, ma on prawo użyć do tego części oryginalnych pojazdu. W ten sposób naprawa w miarę możliwości przywróci auto do stanu sprzed wypadku. Nie można bowiem wymagać, by poszkodowany miał zadowolić się częściami używanymi, czy zamiennikami gorszej jakości. W każdym razie miernikiem dla ustalenia wysokości odszkodowania powinny być koszty naprawy określone przy użyciu nowych oryginalnych części oznaczonych logo producenta (symbol O w kosztorysie).
W jednej ze swoich uchwał Sąd Najwyższy stwierdził, iż „odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej za uszkodzenie pojazdu mechanicznego obejmuje niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy pojazdu ustalone według cen występujących na lokalnym rynku”. Zazwyczaj są to ceny autoryzowanych warsztatów obsługi pojazdów i cen nowych oryginalnych części. (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13.06.2003r. III CZP 32/03, OSNC 2004/4/51).
Wyłącznie oryginalne części zapewnią przywrócenie właściwości elementów, które uległy uszkodzeniu i ich prawidłowe funkcjonowanie podczas dalszej eksploatacji. Nierzadko części zamienne pochodzące spoza linii producenta są źle spasowane lub wyprodukowane z nieodpowiednich materiałów. Przez to zwiększa się pracochłonność naprawy, która na koniec nie przywraca auta do poprzedniego stanu.
Należy więc podkreślić, że naprawa z użyciem produktów o obniżonej jakości, czyli tzw. zamienników, czy też części używanych w większości przypadków nie zapewnią naprawy na odpowiednim poziomie, jak tylko części nowe i oryginalne.
Warto jeszcze zwrócić uwagę, że z racji samego tylko wieku uszkodzonego pojazdu nie można automatycznie domniemywać, że jego części były już mocno wyeksploatowane, co uzasadniałoby zastosowanie tańszych zamienników.
Ponadto poszkodowany nie ma obowiązku poszukiwania do naprawy pojazdu części o stopniu zużycia bądź wieku odpowiadającym okresowi eksploatacji uszkodzonych w wypadku części. Poszkodowany nie musi również porównywać cen części zamiennych ani poszukiwać tych najtańszych (patrz wyrok SN w sprawie I CKN 1466/99 z dnia 25 kwietnia 2002r. ).
Poza prawem do swobodnego wyboru części, poszkodowany ma ponadto wolny wybór zakładu naprawczego. Podkreślenia wymaga, że nie musi to być wcale zakład oferujący najtańsze usługi. Bowiem nie można obarczać poszkodowanego obowiązkiem poszukiwania warsztatu, który podejmie się naprawy jego pojazdu najtańszym kosztem.
Ubezpieczycielom nie tylko zdarza się, że wypłacają zaniżone odszkodowania to niekiedy wręcz stawiają zarzut wzrostu wartości pojazdu w sytuacji gdy po wypadku zamontowano oryginalne części w autoryzowanym serwisie. W dążeniu do przyznania ,,optymalnego’’ odszkodowania umyka tu jednak fakt, że już z racji samego uczestnictwa w kolizji wartość rynkowa pojazdu ulega wyraźnemu obniżeniu. Wymiana na nowe części uszkodzonych nie powoduje wzrostu wartości pojazdu.
Tym samym zarówno wybór części jak i zakładu naprawczego jest subiektywną i indywidualną decyzją właściciela pojazdu. Powinien mieć zagwarantowany nie tylko zwrot poniesionych kosztów naprawy, ale i odszkodowania odpowiadającego kosztom przywrócenia pojazdu do stanu sprzed szkody. To zapewnia naprawa z użyciem części nowych i oryginalnych zgodnie z technologią producenta.
