Jako konsument masz prawo w dowolnej chwili spłacić kredyt bądź pożyczkę. Wcześniejsza spłata to nie tylko mniejsze odsetki, ale i obniżenie wszystkich innych kosztów, w tym prowizji. Banki jednak często odrzucają reklamacje dot. zwrotów bankowych. Co zrobić, aby odzyskać pieniądze?
Wcześniejsza spłata kredytu
Warto wiedzieć, że możliwość wcześniejszej spłaty wprowadziła ustawa o kredycie konsumenckim, a konkretniej jej art 49. W takiej sytuacji proporcjonalnemu obniżeniu ulegają koszty kredytu. Zapisy tej ustawy dot. także innych, niż bank instytucji finansowych, które udzielają pożyczek czy kredytów.
Z uwagi na sygnalizowane przez konsumentów problemy związane z zwrotami bankowymi wspólne stanowisko w sprawie interpretacji w/w przepisu przedstawili Prezes UOKiK oraz Rzecznik Finansowy. W ich opinii, jeśli konsument dokonał przedterminowej spłaty to, kredytodawca powinien obniżyć wszystkie opłaty i otrzymać zwrot prowizji.
źródło: materiały własne redakcji
Mimo tego, banki nadal bardzo rzadko zwracały klientom prowizję. W ich opinii zwrot klientom się nie należy, ponieważ opłata ta była pobrana za wykonaną usługę - uruchomienie kredytu, przygotowanie wniosku etc.
W poprzedniej wersji ustawy o kredycie konsumenckim był zapis mówiący, o tym że prowizja nie może wynosić więcej, niż 5% kwoty kredytu czy pożyczki. Nowelizacja spowodowała zniesienie tego limitu.
W dobie rekordowo niskich stóp procentowych, banki nie mogą liczyć na wysokie dochody z tytułu odsetek. Spore zyski przynoszą im za to właśnie prowizje za udzielenie kredytu. Znane są przypadki ofert, gdzie wysokość tej opłaty była na poziomie nawet 30%.
Całą sprawę miało jednoznacznie wyjaśnić ogłoszone we wrześniu 2019 r. orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE dot. wcześniej spłaty kredytu. Zdaniem TSUE częściowemu zwrotowi podlegają wszystkie koszty kredytu nawet te, które zostały poniesione na samym początku kredytowania.
Odmowa zwrotu prowizji. Na co powołują się banki?
Banki odmawiając zwrotu prowizji stoją na stanowisku, że wysokość tej opłaty nie jest zależna od okresu kredytowania. Podkreślają, że wyrok TSUE jest wiążący tylko dla tzw. sprawy głównej, czy sprawa traci prokonsumencki charakter, jeśli sądowy spór toczy się między przedsiębiorstwami.
1. Wysokość prowizji nie jest uzależniona od okresu kredytowania
Banki odmawiając zwrotu prowizji powołują się na art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim, zgodnie z którym, jeśli kredytobiorca dokona przedterminowej spłaty, to obniżeniu ulegają koszty kredytu związane z czasem obowiązywania danej umowy.
W ich opinii nie ma powiązania pomiędzy wysokością prowizji bankowej a okresem kredytowania. Wskazują, że redukcji mogą ulegać przede wszystkim te koszty, które zostały nałożone na klienta w zamian za udostępnianie kwoty środków pieniężnych do korzystania.
2. Wyrok TSUE jest niewiążący
Trybunał Sprawiedliwości UE 11.09.2019 r. wydał orzeczenie w sprawie C-383/18 (dot. zwrotu prowizji bankowej oraz pozostałych kosztów). W jego ocenie, w przypadku przedterminowej spłaty zobowiązania, częściowemu zwrotowi podlegają wszystkie koszty kredytu, jakie zostały nałożone na konsumenta.
Ta decyzja miała sprawić, że kredytobiorcy w negocjacjach z bankiem będą mieć mocniejszą pozycję, a ich interesy będą bardziej chronione. W praktyce bywa jednak z tym różnie.
Po ogłoszeniu wyroku banki zaczęły wysyłać informacje, że wspomniane orzeczenie jest wiążące tylko dla tego sądu, który zadał pytanie prejudycjalne do unijnego Trybunału. W ich opinii decyzja TSUE dot. tylko interpretacji europejskich przepisów, a nie rodzimej ustawy o kredycie konsumenckim.
3. Utrata prokonsumenckiego charakteru
Zdaniem banków wynikająca z orzeczenia unijnego Trybunału wykładnia art 16. ust 1 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady, która może uzasadniać odmienną niż banku interpretację art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim, ma charakter ściśle prokonsumencki. Związku z tym nie można jej zastosować w przypadku relacji z innym, aniżeli konsument podmiotem.
Dlaczego kredytobiorcom należy się zwrot prowizji?
Do Rzecznika Praw Obywatelskich docierają sygnały od kredytobiorców, że banki lekceważą skutki wyroku unijnego Trybunału. W związku z tym RPO wystosował pismo do Prezesa Związku Banków Polskich, jak czytać takie orzeczenie. Przedstawia w nim argumenty, dlaczego klientom należy się zwrot prowizji bankowej.
1. Wcześniejsza spłata = redukcja wszystkich kosztów kredytu
Zgodnie z orzeczeniem unijnego Trybunału, jeśli klient spłaci kredyt przed wyznaczonym w umowie terminem, to obniżce powinny ulegać wszystkie koszty kredytu, które zostały nałożone na konsumenta - tak TSUE interpretuje art. 16 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48.
W uzasadnieniu swojej decyzji Trybunał podkreśla, że wprowadzenie tej dyrektywy miało na celu wysoką ochronę praw konsumenta. Jest on w relacji z bankiem zdecydowanie słabszą stroną, m.in. ma mniejsze możliwości negocjacyjne.
2. Jeśli spór sądowy toczy się między przedsiębiorstwami, to sprawa nie traci konsumenckiego charakteru
Spór sądowy, w której wyrok wydał Trybunał Sprawiedliwość UE, toczył się pomiędzy przedsiębiorstwami. Mimo tego, TSUE uznał że sprawa nie traci charakteru konsumenckiego. W jego opinii zakres stosowania dyrektywy 2008/48 jest uzależniona od statusu stron kredytowej umowy, a nie od tożsamości stron sądowego sporu.
3. Orzeczenia TSUE są wiążące
Rzecznik Praw Obywatelskich w piśmie przesłanym do Związku Banków Polskich przypomina, że decyzje wydawane przez Trybunał Sprawiedliwości UE są wiążące dla wszystkich państwowych organów, w tym głównie sądów. Tak wynika z unijnego Traktatu i zawartej w nim zasady lojalnej współpracy (art. 4 ust. 3).
RPO przypomina, że za taką interpretację tej zasady opowiedział się również Sąd Najwyższy. W postanowieniu z dn. 04.10.2015 r. SN wskazał że wyroki TSUE mają moc wiążącą także poza tzw. główną sprawą. Co prawda, to konkretne postępowanie toczyło się w sprawie karnej, ale jak wskazuje RPO znajduje on zastosowanie również w procesach cywilnych.
Jak otrzymać zwrot prowizji od banku?
Warto wiedzieć, że wyrok TSUE dot. tylko kredytów konsumenckich, czyli takich które zostały zaciągnięte po 17.12.2011 r. przez konsumenta, na kwotę nie wyższą niż 255 500 zł, na cel niezwiązany z działalnością gospodarczą (kredyty gotówkowe, tzw. szybka pożyczka). O zwrot prowizji mogą się jednak ubiegać także osoby, które spłaciły wcześniej kredyt hipoteczny (dot. kredytów hipotecznych zaciągniętych od 22.07.2017r.).
Na odzyskanie pieniędzy z banku z tytułu wcześniejszej spłaty kredytobiorca ma 6 lat. Reklamacja powinna zawierać m.in. wyliczenie zwrotu kosztów kredytu, dane kredytobiorcy, numer i datę podpisania umowy kredytowej, czy dane banku.
Pismo z żądaniem zwrotu prowizji można dostarczyć osobiście do centrali banku albo wysłać tradycyjną pocztą. Zgodnie z prawem bank ma na udzielenie odpowiedzi 30 dni. Jeśli odmówi wypłaty świadczenia to konsument może skierować sprawę do sądu albo zwrócić się z prośbą o interwencję do Rzecznika Finansowego. Obie drogi są czasochłonne, a bank może się odwołać.
Zdecydowanie szybszą drogą (kilka dni roboczych) do odzyskania pieniędzy z banku proponują firmy odszkodowawcze. Aby otrzymać konkretną propozycję zwrotu prowizji wystarczy przesłać dokumentację: potwierdzenie przedterminowej spłaty (np. raport BIK), umowę kredytową i ewentualne aneksy.
