W ubiegłym roku ZUS przyznał ponad milion rent na zasadzie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Co ważne, samo uzyskanie stopnia niepełnosprawności nie jest gwarancją do nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Muszą zostać spełnione warunki, żeby uzyskać ten rodzaj świadczenia.
Niezdolność częściowa, a całkowita
Za osobę niezdolną do pracy uznaje się taką, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Wyróżnić można dwa rodzaje niezdolności do pracy:
- całkowitą, gdzie osoba utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy
- częściową, gdzie osoba w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji
Inaczej wygląda to przy orzeczeniu o niepełnosprawności, pojęcie to jest odmienne od niezdolności przy pracy. Zostało ono określone w Ustawie z 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DzU z 2010 r. nr 214, poz. 1407 ze zm.)
Osoba, która ma ustanowione orzeczenie o niepełnosprawności, może być osobą niezdolną do pracy. Co istotne nie staje się nią bezpośrednio w związku z wydaniem takiego orzeczenia. Musi spełnić też warunki z ustawy emerytalnej. Co ważne, również Sąd Najwyższy orzekł w wyroku z 4.02.2010 r. że orzeczenie o stopniu niepełnosprawności ma inne zadanie, niż nabycie na jego podstawie świadczenia z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Niezbędna opinia lekarza orzecznika
Orzeczenie to jest wydawane na podstawie ustawy lub w oparciu o ustawę i rozporządzenia. Nie można utożsamiać niepełnosprawności z niezdolnością do pracy, od której zależy nabycie prawa do renty.
Renta z tytułu niezdolności do pracy jest świadczeniem, które rekompensuje brak możliwości pracowania, a nie problemy zdrowotne. System orzekania o niepełnosprawności i system orzecznictwa o niezdolności do pracy to dwa zupełnie odrębne systemy. Orzekaniem o niepełnosprawności i orzekaniem do niezdolności do pracy zajmują się inne instytucje. W jednym i drugim systemie orzeczenia wydawane są w zupełnie różnych celach.
Lekarze, którzy orzekają w ZUS, wydają orzeczenia o niezdolności do pracy. Może się zdarzyć, że osobę z niepełnosprawnością uznają za zdolną do pracy. Osoby z niepełnosprawnościami z powodzeniem mogą być tak dobrymi pracownikami, jak osoby pełnosprawne. Osoba, która porusza się na wózku inwalidzkim, może być grafikiem komputerowym, czy muzykiem.
Jakie warunki trzeba spełnić wg ZUS?
Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłaca rentę osobom, które utraciły zdolność do pracy i samodzielnego utrzymywania się. Gdy nastąpi wypadek lub choroba, które sprawią, że nie będziesz mógł pracować, otrzymasz rentę z tytułu niezdolności do pracy. W niektórych przypadkach lekarze orzekający w ZUS ustalą, czy będzie można przekwalifikować osobę niepełnosprawną i czy będzie mogła ona wykonywać inną pracę niż dotychczas.
Jeśli lekarz orzecznik lub komisja lekarska stwierdzi o celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, będzie możliwe otrzymanie renty szkoleniowej na okres 6-ściu miesięcy (okres ten można wydłużyć maksymalnie do 30 miesięcy).
Możemy wyróżnić trzy rodzaje niepełnosprawności:
- lekki- przy tym stopniu niepełnosprawności zostaje najczęściej orzeczona częściowa niezdolność do pracy. Mogą pojawiać się ograniczenia w funkcjonowaniu i możliwa będzie tylko praca częściowa, np. na pół etatu.
- umiarkowany- przy tym stopniu orzeczona zostaje zarówno częściowa, jak i całkowita niezdolność do pracy. Osoba taka potrzebuje przystosowania stanowiska pracy do swojego schorzenia oraz czasowej albo częściowej pomocy innych osób przez więcej niż 12 miesięcy.
- znaczny- przy tym stopniu orzeczona zostaje całkowita niezdolność do pracy. Osoba jest niezdolna do pracy zarobkowej albo potrzebuje przystosowania stanowiska pracy do swojego schorzenia. Nie może on samodzielnie funkcjonować i jest zależny od opieki innej osoby.
Należy pamiętać, że renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy a stopień niepełnosprawności jest formą wsparcia dla osoby niepełnosprawnej, do której ma ona pełne prawo. Zakład Ubezpieczeń Społecznych według własnych procedur i analizie dokumentów określa, jak bardzo dany rodzaj niepełnosprawności ma wpływ na dalszą ścieżkę zawodową osoby niepełnosprawnej.
