Specjalny zasiłek opiekuńczy – czym jest i komu przysługuje? 2023

Opiekujesz się osobą niepełnosprawną? W takim razie na pewno zastanawiasz się, co to jest zasiłek opiekuńczy i komu przysługuje. Jeśli spełnisz określone warunki, to ten zasiłek może przysługiwać właśnie Tobie. Jest też pewna alternatywa, o której piszemy niżej.

Specjalny zasiłek opiekuńczy 2023 – czym jest?

Specjalny zasiłek opiekuńczy to świadczenie przysługujące opiekunowi osoby niepełnosprawnej. Ustawa o świadczeniach rodzinnych przewiduje jednak konkretne warunki, które musisz spełnić, jeśli jesteś opiekunem. Podobnie jest z osobą wymagającą opieki – ona też musi spełnić odpowiednie kryteria. Prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego zostanie przyznane, jeżeli spełnicie określone ustawowo warunki.

Najważniejszym warunkiem jest zrezygnowanie z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania stałej opieki nad osobą wymagającą pomocy innej osoby. Warunek ten wiąże się ściśle z funkcją specjalnego zasiłku opiekuńczego. Polega ona na zrekompensowaniu Ci tego, że musisz zrezygnować z pracy, aby opiekować się niepełnosprawnym członkiem rodziny.

Ile wynosi specjalny zasiłek opiekuńczy?

Specjalny zasiłek opiekuńczy wynosi w 2023 r. 620 zł miesięcznie i zostanie Ci przyznany na czas nieokreślony. Oczywiście w sytuacji, kiedy również orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zostało przyznane na czas nieokreślony.

Wysokość specjalnego zasiłku opiekuńczego zmienia się co 3 lata, zgodnie z art. 19. z ustawy o świadczeniach rodzinnych. Ustalaniem kwoty zajmują się Rada Ministrów razem z Radą Dialogu Społecznego. Aktualna kwota zasiłku pozostaje niezmieniona od 1 listopada 2018 r. Następna weryfikacja nastąpi dopiero w 2024 r.

Jakie korzyści daje specjalny zasiłek opiekuńczy?

Opiekunowie dorosłych osób niepełnosprawnych mogą pobierać świadczenia przedemerytalne w razie śmierci osoby wymagającej opieki. Nie są też zobowiązani do opłacania składek emerytalno-rentowych, bo robi to za nich podmioty wypłacający zasiłek.

Opiekunowie niepełnosprawnych dzieci mogą dodatkowo przejść na wcześniejszą emeryturę. Wymaga się od nich wtedy jedynie okresu składkowego wynoszącego 20 (kobiety) lub 25 lat (mężczyźni).

Komu przysługuje zasiłek opiekuńczy?

Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje opiekunom osób niepełnosprawnych, którzy są spokrewnieni w stopniu pierwszym. Opiekun musi spełnić jeden z poniższych warunków i tak samo jeden warunek musi spełnić również osoba wymagająca opieki.

Osoba sprawująca opiekę:

• nie jest nigdzie zatrudniona i nie wykonuje żadnej pracy zarobkowej lub
• zrezygnuje z pracy albo innego zatrudnienia.

Osoba wymagająca opieki legitymuje się:

• orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub
• orzeczeniem o niepełnosprawności wraz z pkt. 7. o konieczności stałego współudziału osoby trzeciej w opiece nad nią.

Kryterium dochodowe

Dodatkowo od rodziny osoby wymagającej opieki wymaga się spełnienia tzw. kryterium dochodowego. Pod uwagę jest brany dochód na członka rodziny. Przynależność do grona członków rodziny zależy od tego, czy osoba wymagająca opieki jest pełnoletnia. Dochód nie może przekroczyć 764 zł netto na jednego członka rodziny.

Jeśli osoba wymagająca opieki jest niepełnoletnia, do członków rodziny zalicza się:

• osobę wymagającą opieki,
• jej rodziców,
• małżonka rodzica,
• osobę, z którą rodzic wychowuje wspólne dziecko,
• dzieci utrzymywane przez rodziców osoby wymagającej opieki, ich małżonków lub partnerów, ale tylko do ukończenia 25. roku życia.

Jeśli osoba wymagająca opieki jest pełnoletnia, do rodziny zalicza się:

• osobę wymagającą opieki,
• jej małżonka,
• osobę, z którą osoba wymagająca opieki wychowuje wspólne dziecko,
• dzieci do ukończenia 25. roku życia na utrzymaniu osoby niepełnosprawnej, jej małżonka lub osoby wychowującej z nią wspólne dziecko.

Kiedy nie przysługuje specjalny zasiłek opiekuńczy?

Wiesz już, komu przysługuje specjalny zasiłek opiekuńczy. Pozostaje jeszcze kwestia kryteriów, które mogą wykluczyć uzyskanie prawa do zasiłku nawet wyżej wymienionym osobom. Tutaj znowu możemy je podzielić na dwie kategorie – te dotyczące opiekuna i te dotyczące osoby niepełnosprawnej.

Opiekun:

• ma ustalone prawo do świadczenia emerytalnego i z tego prawa korzysta: emerytury, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka, renty socjalnej, innej renty, innego świadczenia emerytalno-rentowego, świadczenia przedemerytalnego, zasiłku przedemerytalnego, rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego lub prawo do zasiłku stałego,
• ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• ma ustalone przez MOPS lub GOPS prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna.

Osoba wymagająca opieki:

• przebywa w rodzinnym domu dziecka, placówce zapewniającej całodobową opiekę i korzysta z całodobowej opieki przez minimum 5 dni w tygodniu (może korzystać np. z asystenta osoby niepełnosprawnej, ale krócej) lub została umieszczona w rodzinie zastępczej (z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej),
• inna osoba ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury na osobę wymagającą opieki.

Podobnie zasiłek nie będzie przysługiwać, jeśli inna osoba za granicą jest uprawniona do pobierania zasiłku pokrywającego koszty opieki nad osobą niepełnosprawną, o ile przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego nie stanowią inaczej.

Opieka nad rodzicem – zasiłek

Decyzja o opiece nad osobą starszą lub nad rodzicem może być bardzo trudna, jeśli nie masz dużych oszczędności. Utrzymanie się bez jakiejkolwiek pomocy byłoby wymagające, dlatego może Ci przysługiwać jedno z dwóch przewidzianych w takiej sytuacji świadczeń opiekuńczych: świadczenie pielęgnacyjne w wysokości 2458 zł miesięcznie lub specjalny zasiłek opiekuńczy na rodzica. Twój rodzic może skorzystać z zasiłku pielęgnacyjnego, jeśli ma odpowiednie orzeczenie o niepełnosprawności, a także z zasiłku stałego.

Specjalny zasiłek opiekuńczy na dziecko

Rezygnacja z pracy w celu podjęcia opieki nad dzieckiem również jest bardzo trudną decyzją. Szczególnie, jeśli miałeś dobrze płatną pracę. Świadczenia opiekuńcze zapewniane opiekunom przez państwo nie są w stanie w pełni pokryć nawet minimalnego wynagrodzenia, ale mogą stanowić pewną rekompensatę dla matki, która zaopiekuje się swoim niepełnosprawnym dzieckiem i straci możliwość podejmowania się pracy zarobkowej.

Specjalny zasiłek opiekuńczy a świadczenie pielęgnacyjne – jakie są podobieństwa i różnice?

Świadczenie pielęgnacyjne na osobę dorosłą jest zdecydowanie trudniejsze do uzyskania niż specjalny zasiłek opiekuńczy. Ma to związek głównie z zawiłościami prawnymi, które niestety uniemożliwiają zwykłemu opiekunowi uzyskanie praw do świadczenia pielęgnacyjnego bez pomocy wykwalifikowanego specjalisty. Istnieje też pewna różnica w kwestii wymaganego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

W przypadku zasiłku opiekuńczego wystarczy, że osoba niepełnosprawna legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, a w przypadku świadczenia pielęgnacyjnego musi to być orzeczenie wraz ze wskazaniem konieczności całodobowej opieki.

	specjalny zasiłek opiekuńczy	świadczenie pielęgnacyjne
komu przysługuje?	opiekunowi	opiekunowi
kwota należności	620,00 zł	2458,00 zł
czy wymaga zrezygnowania z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej?	wymaga jedynie niepodejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej	tak
częstotliwość weryfikacji wysokości kwoty	co 36 miesięcy	co 12 miesięcy
czy wedle ustawy przysługuje opiekunowi osoby dorosłej?	tak	nie (ale zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego tacy opiekunowie powinni otrzymywać prawa do świadczenia pielęgnacyjnego)
czy wymaga pomocy w kwestii uzyskania należności dla opiekuna osoby dorosłej?	tak, na etapie odwołania do SKO	tak, już podczas przygotowywania wniosku
na jak długo jest przyznawane?	zgodnie z terminem ważności orzeczenia o niepełnosprawności	zgodnie z terminem ważności orzeczenia o niepełnosprawności
jakie orzeczenie o stopniu niepełnosprawności jest wymagane?	orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności ze wskazaniami o konieczności sprawowania długotrwałej opieki	orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami o konieczności sprawowania długotrwałej opieki

Jak uzyskać specjalny zasiłek opiekuńczy?

Najpierw musisz zgromadzić wszystkie niezbędne dokumenty, do których zalicza się:

• należące do osoby wymagającej opieki orzeczenie o stopniu niepełnosprawności,
• zaświadczenie lub oświadczenie o dochodach (do kryterium dochodowego),
• skrócony odpis aktu urodzenia (jeśli osoba wymagająca opieki to dziecko).

Po zgromadzeniu dokumentów możesz się zająć wypełnianiem wniosku SR-4 (Pobierz tutaj). Wypełniony wniosek wraz z dokumentami musisz złożyć w urzędzie gminy lub miasta.

Od 2024 r. pojawi się możliwość uzyskania nowego świadczenia, które przygotował rząd. Jeśli zechcesz z niego skorzystać, to konieczne będzie kolejne badanie, tym razem wykonane przez wojewódzki zespół ds. orzekania o niepełnosprawności. Świadczenie wspierające będzie przysługiwać Tobie, a nie osobie, która się Tobą opiekuje i oczywiście będzie się wykluczać ze świadczeniem pielęgnacyjnym.

Podsumowanie

• Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje opiekunowi osoby niepełnosprawnej w stopniu znacznym.
• Sprawdź, czy nie kwalifikujesz się na świadczenie pielęgnacyjne – jego wartość jest dużo wyższa (620 zł i 2458 zł).
• Specjalny zasiłek opiekuńczy jest przyznawany na czas nieokreślony.
• Aby móc skutecznie ubiegać się o specjalny zasiłek opiekuńczy dla osoby sprawującej opiekę, musi zostać spełnione kryterium dochodowe, które dotyczy rodziny osoby sprawującej opiekę i osoby wymagającej opieki.
• Innym świadczeniem o tej samej wysokości (620 zł) jest zasiłek dla opiekuna.

FAQ

Specjalny zasiłek opiekuńczy – kiedy podwyżka?

Kolejna weryfikacja wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego odbędzie się dopiero w 2024 roku.

Ile wynosi specjalny zasiłek opiekuńczy?

Aktualna wartość tego zasiłku to 620 zł.

Płatna opieka nad rodzicami – czy to możliwe?

Tak, jest to możliwe. Rodzic musi się jednak legitymować orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, a Ty musisz zrezygnować z pracy zarobkowej.

Źródła

Ustawa o świadczeniach rodzinnych