Świadczenie wspierające – czy będzie lepsze od pielęgnacyjnego?

Świadczenie wspierające, czyli nowy dodatek dla niepełnosprawnych, ma przysługiwać od 2024 roku. 24 lipca prezydent RP podpisał ustawę, dlatego zmiany w systemie świadczeń opiekuńczych można uznać za ostateczne i oficjalne – Ustawa o świadczeniu wspierającym została ogłoszona w Dzienniku Ustaw. Komu tak naprawdę pomoże nowe świadczenie? Czym się różni od świadczenia pielęgnacyjnego? Czy zmiany w ustawie będą miały wpływ również na aktualne świadczenie dla opiekuna? Czy wreszcie pojawi się możliwość dorabiania do świadczenia pielęgnacyjnego? Na wszystkie te pytania odpowiadamy w artykule.

Świadczenie wspierające dla niepełnosprawnych – jak ma działać?

Świadczenie wspierające dla niepełnosprawnych to zupełna nowość. 26 lipca prezydent RP, Andrzej Duda, podpisał uchwałę Sejmu w sprawie świadczenia wspierającego. Tym samym zmiany proponowane w czerwcu przez Senat zostały ostatecznie odrzucone. Dotyczyły one głównie kwot świadczenia wspierającego dla poszczególnych poziomów potrzeby wsparcia. Senat zaproponował niższy próg minimalny – 50 punktów zamiast 70. 11 lipca Sejm przekazał ustawę do podpisania prezydentowi, zawierając w niej próg 70 punktów, który jest już oficjalny i w takiej formie ustawa wejdzie w życie już 1 stycznia 2024 roku.
Źródło: https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/ustawa-o-swiadczeniu-wspierajacym-podpisana,72361

Najważniejsze pytanie brzmi jednak następująco: czy będą to zmiany na lepsze?

Dla niektórych tak, ale dla większości zdecydowanie nie.

Ile będzie wynosić świadczenie pielęgnacyjne 2024 dla opiekuna osoby niepełnosprawnej?

Świadczenie pielęgnacyjne jest waloryzowane co roku na podstawie Ustawy o świadczeniach rodzinnych. Według obliczeń naszych ekspertów kwota świadczenia pielęgnacyjnego w 2024 roku ma wynosić aż 2988 netto, co oznacza podwyżkę aż o 530 zł w porównaniu z kwotą z 2023 roku. Co ważne, w przypadku tego świadczenia kwota brutto również wynosi 2988 zł, bo jest ono zwolnione z podatku. 

Jeśli obliczenia naszych ekspertów się potwierdzą, to wówczas jeszcze ważniejsze będzie podjęcie starań o uzyskanie świadczenia pielęgnacyjnego jako prawa nabytego. Niestety świadczenie wspierające będzie dostępne tylko dla wąskiego grona odbiorców, dlatego każdy, kto nie zdąży złożyć wniosku o świadczenie pielęgnacyjne przed 2024 rokiem, będzie ryzykować, że straci finansowo. 

Co najlepiej zrobić? Złóż wniosek o świadczenie pielęgnacyjne już teraz – niczym nie ryzykujesz, a możesz zyskać aż 2988 zł. To kwota, o którą warto walczyć. Świadczenie pielęgnacyjne 2024 dla opiekuna osoby niepełnosprawnej to najlepsza opcja dla rodzin, które opiekują się osobą z orzeczeniem.

Świadczenie pielęgnacyjne 2024 na dziecko

W 2024 roku zostanie wprowadzona bardzo istotna zmiana, jeśli chodzi o rodziców, którzy opiekują się co najmniej dwójką dzieci z niepełnosprawnością. Taki rodzic będzie otrzymywać kwotę zwiększoną o 100% za każde kolejne dziecko poza pierwszym, o ile wszystkie dzieci spełnią wymogi, czyli będą się legitymować orzeczeniem o niepełnosprawności ze wskazaniami dotyczącymi konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Ustawa o świadczeniu wspierającym

Ustawa o świadczeniu wspierającym powstała w celu utrzymania niezależności osoby niepełnosprawnej dorosłej. Jest to także odpowiedź rządu na potrzeby osób opiekujących się osobami z niepełnosprawnością. Aktualnie takie osoby nie mogą podejmować się żadnej pracy – to świadczenie pielęgnacyjne ma im wynagrodzić niemożność zarobkowania. 

Świadczenie wspierające przysługuje osobie z niepełnosprawnością. Ma też zupełnie inne wymogi niż aktualnie obowiązujące świadczenia rodzinne. Co więcej, nowe wymagania, spowodowane wprowadzeniem świadczenia wspierającego, będą też stosowane w stosunku do osób, które będą się starać o świadczenie pielęgnacyjne od stycznia 2024 r. Wysokość świadczenia wspierającego nie będzie jednak równa dla każdego jak w przypadku świadczenia pielęgnacyjnego. Właśnie dlatego jedni zyskają, a drudzy stracą. Stracą potencjalne pieniądze, które mogliby zyskać, gdyby uzyskali prawa do świadczenia pielęgnacyjnego jeszcze w 2023 roku.

Ogłoszenie Ustawy o świadczeniu wspierającym w Dzienniku Ustaw jest też odpowiedzią polskiego rządu na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 21 października 2014 roku Wyrok ten dotyczył sytuacji dorosłych osób z orzeczeniem o niepełnosprawności, których opiekunowie nie mogą pobierać świadczenia ze względu na niesprawiedliwie sformułowane przepisy. Jako Helpfind pomagamy opiekunom uzyskać świadczenie pielęgnacyjne, które jest trudne do uzyskanie przez aktualnie obowiązujące przepisy. Świadczenie wspierające będzie łatwiejsze do uzyskania, ale tylko dla bardzo wąskiego grona osób, a na dodatek nie oznacza to, że będzie bardziej korzystne.

W dalszej części artykułu omawiamy dokładnie kwestię wartości pieniężnej tego świadczenia dla osób z poszczególnymi utrudnieniami w codziennym funkcjonowaniu.

Niestety od 2024 roku uzyskanie świadczenia pielęgnacyjnego na osobę dorosłą będzie niemożliwe. Nowa Ustawa o świadczeniu wspierającym uchyla ten fragment ustawy o świadczeniach rodzinnych, którego dotyczył wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Jeśli chcesz mieć pewność, że nie stracisz w nowym systemie, to uzyskaj świadczenie pielęgnacyjne na osobę dorosłą jeszcze w tym roku! Jeśli okaże się, że w styczniu dostaniesz wysoki poziom potrzeby wsparcia, to Twój opiekun zrzecze się świadczenia pielęgnacyjnego, a Ty nabędziesz prawa do świadczenia wspierającego. W ten sposób nie poniesiesz żadnego ryzyka. Pamiętaj, że masz czas tylko do końca 2023 roku!

Czy nowe przepisy zmienią system na lepszy?

Czy to się zmieni przez wprowadzenie nowego świadczenia od 1 stycznia 2024 roku? Tak i nie. Zmienią się też wymogi dotyczące świadczenia pielęgnacyjnego, dlatego jest szansa, że właśnie Ty znajdziesz się w tej grupie, która nie będzie już mogła uzyskać praw do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego. Przede wszystkim nie będą go mogły uzyskać opiekunowie opiekujące się dorosłymi osobami z niepełnosprawnością.

Od kiedy świadczenie wspierające?

Świadczenie wspierające dla niepełnosprawnych przysługiwać będzie od 1 stycznia 2024 roku, ale początkowo będzie dostępne tylko dla wąskiej grupy odbiorców. Z biegiem czasu rząd ma przyznawać świadczenie wspierające kolejnym grupom osób, które wykazują mniejszą potrzebę wsparcia. 

Badanie potrzeby wsparcia będzie jednym z nowych mechanizmów związanych ze świadczeniem wspierającym, choć nie tylko, bo będzie też dotyczyć osób, które zechcą nabyć prawa do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego po 1 stycznia 2024 roku.

Ile ma wynosić kwota świadczenia wspierającego?

Wysokość większości świadczeń należnych osobom z niepełnosprawnościami i ich opiekunom ma stałą wartość. Zupełnie inaczej będzie w przypadku nowego świadczenia wspierającego. Tutaj kwota, która będzie Ci się należeć, będzie uzależniona od decyzji wojewódzkiej komisji ds. orzekania o niepełnosprawności.

Świadczenie wspierające wyniesie maksymalnie 220 proc. renty socjalnej, a minimalna stawka będzie stanowić 40 proc. renty socjalnej. Wszystko zależy od tego, jaki poziom wsparcia zostanie ustalony w Twoim przypadku. 

Jakie to będą kwoty? W 2023 roku renta socjalna przysługuje w kwocie 1586,44 zł brutto. Świadczenie będzie wolne od podatku, a zatem kwota świadczenia wspierającego będzie wynosić od 635 zł do 3495 zł. Ta druga kwota jest sporo wyższa niż aktualnie obowiązująca kwota świadczenia pielęgnacyjnego.  Niestety tylko dla tych osób, które są całkowicie niezdolne do samodzielnej egzystencji czyli dostaną ponad 95 punktów potrzeby wsparcia.

22 czerwca 2023 r. Senat zaprezentował uchwałę, już po poprawkach. Zmianie uległy głównie poziomy potrzeby wsparcia – tych będzie 6 zamiast wcześniejszych 3.

1. 70–74 punktów potrzeby wsparcia – 635 zł (40% renty socjalnej)
2. 75–79 punktów potrzeby wsparcia – 952 zł (60% renty socjalnej)
3. 80–84 punktów potrzeby wsparcia – 1269 zł (80% renty socjalnej)
4. 85–89 punktów potrzeby wsparcia – 1904 zł (120% renty socjalnej)
5. 90–94 punktów potrzeby wsparcia – 2859 zł (180% renty socjalnej)
6. 95+ punktów potrzeby wsparcia – 3495 zł (220% renty socjalnej)

25 maja 2023 r. odbyło się drugie czytanie podczas posiedzenia Sejmu, ale posłowie nie przegłosowali żadnej z dwóch proponowanych zmian w kwestii poziomu potrzeby wsparcia i kwoty świadczenia wspierającego. Co ważne, proponowane zmiany byłby zdecydowanie bardziej korzystne dla osób z niepełnosprawnością. Gdyby weszły w życie, świadczenie wspierające w kwocie 635 zł przysługiwałoby nawet osobom, które osiągnęłyby jedynie 50 punktów potrzeby wsparcia, a maksymalna kwota, czyli 3495 zł, przysługiwałaby tym osobom, które osiągną 90 punktów. Niestety ustawa została przekazana do podpisu w mniej korzystnej formie, gdzie progi do poszczególnych kwot świadczenia wspierającego są znacznie wyższe.

Zmniejszeniu uległy również kwoty świadczenia dla poszczególnych grup punktowych. Nie zmniejszyły się jedynie proponowane przez Senat kwoty dla dwóch najwyższych grup. Cała reszta dostanie znacznie mniej pieniędzy. Spadek dla środkowych grup to ponad 300 zł. Osoby z prawie najniższym poziomem wsparcia stracą ponad 150 zł.

Zmiany proponowane 25 maja przez Sejm dotyczące kwot stały się ostateczne 24 lipca 2023 r., kiedy prezydent Andrzej Duda podpisał Ustawę o świadczeniu wspierającym.

Wypłacanie świadczenia wspierającego to zadania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, dlatego też jego wysokość opiera się na rencie socjalnej, która jest wypłacana właśnie przez ten organ.

Uzależnienie kwoty od poziomu potrzeby wsparcia

Bardzo ważna kwestia dotyczy uzależnienia wysokości świadczenia od skali potrzeby wsparcia. Minimalnym progiem będzie 70 punktów potrzeby wsparcia. Mając dokładnie 70 punktów, dostaniesz świadczenie wspierające w najniższej możliwej formie, czyli 635 zł. Jeśli natomiast Twoja potrzeba wsparcia będzie wynosić 95 punktów, to świadczenie wspierające będzie Ci przysługiwać w kwocie 3495 zł. 

Kwota wyższa niż ta, w której przysługuje aktualnie świadczenie pielęgnacyjne, jest związana z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych. Takie potrzeby mogą zdaniem rządzących wykazywać właśnie te osoby, które są w najtrudniejszej sytuacji zdrowotnej.

Waloryzacja świadczenia wspierającego

Nowe świadczenie wspierające będzie waloryzowane co 12 miesięcy, razem z rentą socjalną. Kwota zwiększająca będzie równowartością jakiejś części właśnie tej renty.

Jak ma przebiegać ustalenie poziomu potrzeby wsparcia?

O poziomie wsparcia będą decydować wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności na wniosek osób niepełnosprawnych. Dokładne kryteria oceny nie są jeszcze znane, bo ustawa nie została opublikowana, ale system ma być oparty na wystandaryzowanym narzędziu, które będzie uwzględniać kryteria Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF). Te kryteria są wydawane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO).

Po upływie 12 miesięcy od wprowadzenia świadczenia wspierającego Minister ds. zabezpieczenia społecznego zweryfikuje, czy ustalanie poziomu potrzeby wsparcia przebiega prawidłowo i zasugeruje rządzącym ew. poprawki.

W przypadku orzeczeń funkcjonują symbole przyczyn powstania niepełnosprawności, z którymi związana jest lista chorób do orzeczenia o niepełnosprawności.

Świadczenie wspierające dla kogo?

Świadczenie wspierające będzie przysługiwać osobom dorosłym, które przejdą przez badania wojewódzkiej komisji ds. orzekania o niepełnosprawności. W założeniu te badania mają być inne niż te, które są przeprowadzane na potrzeby wydawania orzeczeń o niepełnosprawności. Mają być skupione nie na dokumentacji medycznej, a na rzeczywistych potrzebach i rzeczywistej sytuacji osób wymagających opieki. Nie wiadomo jednak, jak to będzie wyglądało w praktyce.

Świadczenie wspierające dla kogo będzie opłacalne? Przede wszystkim dla osób, które uzyskają co najmniej 90 punktów potrzeby wsparcia, czyli dla bardzo niewielkiej grupy osób. Takie osoby dostanę więcej, niż jest warte świadczenie pielęgnacyjne. Nie zmienia to jednak faktu, że warto uzyskać świadczenie, żeby nie ryzykować, że znajdą się Państwo w tej grupie, która finansowo straci po wprowadzeniu nowego świadczenia wspierającego.

Harmonogram wprowadzania świadczenia wspierającego

Świadczenie wspierające będzie wprowadzane w 3 etapach.

• I etap będzie trwać od stycznia 2024 roku. W tym etapie świadczenie uzyskają tylko te osoby, które mają najwyższy i prawie najwyższy poziom potrzeby wsparcia. Takim osobom będzie przysługiwać świadczenie w wysokości kolejno 220% i 180% renty socjalnej, czyli 3495 zł i 2859 zł.

• II etap ma być wprowadzony w styczniu 2025 roku i ma obejmować te osoby, które uzyskały świadczenie rok wcześniej oraz te, które go nie uzyskały, ale mają średni poziom potrzeby wsparcia, czyli od 80 do 89 punktów. Takie osoby uzyskają świadczenie w wysokości kolejno 120 lub 80% renty socjalnej, czyli od 1904 zł i 1269 zł.

• III etap będzie obowiązywać od stycznia 2026 roku i ma obejmować wszystkie osoby, które zakwalifikują się do minimalnego progu wynoszącego 70 punktów potrzeby wsparcia. Takie osoby będą otrzymywać świadczenie w wysokości od 40 do 60% wartości renty socjalnej, czyli od 635 zł zł do 952 zł.

Dane pochodzą z: https://dziennikustaw.gov.pl/D2023000142901.pdf

Wprowadzenie nowego świadczenia a świadczenie pielęgnacyjne 2024

Od 2024 roku świadczenie pielęgnacyjne otrzymają tylko opiekunowie osób niepełnoletnich. Jednakże świadczenia nadal będą przyznawane na podstawie orzeczeń o niepełnosprawności, bez zwracania uwagę na nowy mechanizm ustalania poziomu potrzeby wsparcia. Opiekunowie będą mogli wziąć udział w programie opieka wytchnieniowa.

Co to oznacza dla dorosłych osób z niepełnosprawnością?

Wiadomo, że badania osób wymagających opieki będą wyglądać zupełnie inaczej. Dla niektórych osób mogą być korzystniejsze, a dla innych mniej korzystne. W przypadku osób, które nie chcą badania w swoim miejscu zamieszkania, może ono być przeprowadzone w miejscu wskazanym przez komisję, jeśli złożysz odpowiedni wniosek wniosek. Jeśli nie złożysz takiego wniosku, to badanie odbędzie się w Twoim miejscu zamieszkania.

Nowe świadczenie wspierające będzie przyznawane tylko tym osobom, które najbardziej potrzebują opieki.

Zapytaliśmy Jerzego Szymanika (eksperta w dziedzinie świadczenia pielęgnacyjnego) o komentarz w tej sprawie.

Idea świadczenia wspierającego oraz modyfikacja świadczenia pielęgnacyjnego to dobry kierunek zmian. Dopóki nie znaliśmy ostatecznego brzmienia ustawy, to trudno było jednoznacznie stwierdzić, dla kogo te rozwiązania będą korzystniejsze niż dotychczasowe świadczenie pielęgnacyjne w kwocie 2458 zł miesięcznie. Aktualnie mamy już pewność, że mniejsza część osób w nowym systemie finansowo skorzysta, a większa część straci. – mówi Jerzy Szymanik, ekspert ds. świadczeń pielęgnacyjnych.

To, co jednak chciałbym zarekomendować, to uzyskanie świadczenia pielęgnacyjnego jeszcze w tym roku. Pozwoli to utrzymać obecne świadczenie pielęgnacyjne jako prawo nabyte. Dzięki temu będzie można uniknąć niekorzystnej sytuacji, że zostanie się w grupie osób, które finansowo stracą w nowym systemie. Gdyby jednak okazało się, że w nowym systemie jest możliwość uzyskania wyższego świadczenia, będzie wtedy można wybrać to nowe wyższe świadczenie. – dodaje Jerzy Szymanik.

Niestety z rządowych założeń wynika, że niewiele osób uzyska nowe świadczenia już w 2024 roku. 

Zmiany dotkną też dzieci. Świadczenie wspierające będzie dostępne tylko dla osób powyżej 18. roku życia, a zatem dziecko będzie musiało przejść na własne świadczenie, gdy osiągnie pełnoletność. Będzie musiało przejść badania, żeby komisja mogła ustalić poziom potrzeby wsparcia.

Do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego będą wymagane poważne schorzenia, które wiążą się z całodobową opieką nad osobą starszą. Podobnie jest teraz, choć same osoby niepełnosprawne uzyskują orzeczenia głównie na podstawie dokumentacji medycznej i badania przeprowadzanego przez komisję, ale nie na podstawie europejskich wytycznych.

Co z zasiłkiem pielęgnacyjnym? Czy będzie jego podwyżka w 2024 roku? Najprawdopodobniej tak, bo właśnie na 2024 rok przypada weryfikacja kwoty tego zasiłku. Skoro wprowadzony zostanie kolejny dodatek dla niepełnosprawnych 2024 (świadczenie wspierające), to najprawdopodobniej również zasiłek pielęgnacyjny będzie przysługiwać w podwyższonej kwocie.

Świadczenie wspierające a świadczenie pielęgnacyjne

Realizacja świadczenia wspierającego wprowadzi znaczące zmiany w sytuacji osób z niepełnosprawnościami. Najwięcej informacji na ten temat przyniesie oczywiście praktyka, która pokaże, na jakich zasadach będą ustalane poziomy potrzeby wsparcia. Niestety wyliczenia rządu wskazują na to, że z nowego świadczenia skorzysta tylko niewielka grupa osób, a przynajmniej tak będzie na pierwszym etapie, czyli do 2025 roku. 

Świadczenie wspierające	Zmodyfikowane świadczenie pielęgnacyjne 2024	Świadczenie pielęgnacyjne do 2024 roku
Kwota zależna od wysokości renty socjalnej	Kwota niezależna od innych świadczeń	Kwota niezależna od innych świadczeń (2458 zł w 2023 r.)
Przysługuje tylko osobom powyżej 18 r.ż. na podstawie indywidualnej oceny, wymaga co najmniej 70 punktów potrzeby wsparcia	Świadczenie pielęgnacyjne 2024 przysługuje tylko osobom do 18. r.ż. na podstawie orzeczenia o niepełnosprawności w stopniu znacznym lub orzeczenia ze wskazaniami dotyczącymi konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji	Przysługuje na podstawie orzeczenia o niepełnosprawności w stopniu znacznym lub orzeczenia ze wskazaniami dotyczącymi konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji
Ocena potrzeby wsparcia nie może być przyznana na czas nieokreślony (nie dłuższy niż 7 lat)	Orzeczenie o niepełnosprawności dla dziecka może obowiązywać tylko do 16. r.ż., później będzie już potrzebne nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności	Orzeczenie może być przyznane na czas nieokreślony
Nie dotyczy opiekuna	Pozwala opiekunowi dorobić bez jakichkolwiek ograniczeń	Nie pozwala opiekunowi dorabiać, a także świadczenie pielęgnacyjne nie wlicza się do lat pracy

Źródła

Ustawa o świadczeniu wspierającym

Ustawa o świadczeniu wspierającym podpisana – prezydent.gov

GOV: Świadczenie wspierające – pytania i odpowiedzi

GOV: nowe świadczenie wspierające

swiadczeniewspierajace.pl