Ustalenie wysokości szkody jest obowiązkiem ciążącym na ubezpieczycielu. Ubezpieczyciel po zgłoszeniu szkody powinien przeprowadzić pełne postępowanie likwidacyjne, co oznacza zgromadzenie całej dokumentacji w sprawie, ustalenie okoliczności zdarzenia, a także właśnie rozmiaru szkody. Po zebraniu materiału dowodowego w sprawie ubezpieczyciel decyduje o przyjęciu odpowiedzialności i wypłacie odszkodowania.
Przyjazd rzeczoznawcy i ocena stanu pojazdu
Ubezpieczyciel jako podmiot musi określić rozmiar szkody. Po zgłoszeniu szkody na pojeździe wysyła do Poszkodowanego pracownika będącego rzeczoznawcą lub korzysta z usług podmiotów współpracujących. Rzeczoznawca samochodowy wykonuje dokumentację zdjęciową uszkodzeń, dostępnej dokumentacji (np. notatki policyjnej, prawa jazdy, dowodu rejestracyjnego), a także fotografuje inne, nieuszkodzone, ważne elementy pojazdu (numer VIN, niezwiązane ze szkodą uszkodzenia pojazdu, zdjęcia całego pojazdu oraz wolnych elementów, które choćby mogły odpaść od pojazdu w wyniku zderzenia). Zwracamy uwagę, że niektórzy rzeczoznawcy wykonują również inne czynności likwidacyjne (np. odbierają oświadczenia woli od osób poszkodowanych), co może być źródłem dodatkowych kłopotów.
Po udokumentowaniu szkody, rzeczoznawca sporządza kosztorys naprawy w specjalnie przygotowanym do tego programie. W Polsce zwykle rzeczoznawcy używają specjalistycznych systemów i baz części takich jak:
- Audatex
- Eurotax
- DAT
Rzeczoznawca wprowadza do programu model pojazdu na podstawie numeru VIN, a następnie uszkodzoną część i sprawdza numery katalogowe części. Na podstawie tego, jaka część została uszkodzona, system dopasowuje czynności obsługowe takie jak:
- wymontowanie
- zamontowanie części
- lakierowanie i tym podobne, ustalając przy tym czasochłonność wykonywanej czynności, zgodnie z zaleceniami producenta
Wycena kosztów naprawy
Po sporządzeniu kosztorysu rzeczoznawca może ustalić stawki dla roboczogodziny, a także zoptymalizować części (wybrać pasujące części z bazy części gorszej jakości niż oryginalne). Rzeczoznawca ma możliwość wprowadzania wielu korekt, które wpływają na ostateczną wartość naprawy. Kosztorys zwykle zawiera ostateczną wartość naprawy podaną dla kwot netto oraz brutto. Wycena samochodu to proces dość skomplikowany i wymaga konsultacji ze specjalistą w tej dziedzinie.
Ubezpieczyciel może zlecić sporządzenie więcej niż jednego kosztorysu, następnie dokonując samodzielnie weryfikacji zasadności zastosowania do naprawy lepszych lub gorszych części, czy zaniżając lub zawyżając koszt jednej roboczogodziny pracy mechanika. Kosztorys naprawy nie musi pokrywać się z rzeczywistą wartością kosztów naprawy. Ubezpieczyciele starają się optymalizować koszty naprawy, co prowadzi zwykle do zaniżania wypłacanych odszkodowań.
Wycena pojazdu przed szkodą i po szkodzie
Ubezpieczyciele na podstawie zebranego materiału dowodowego mogą zlecić wykonanie wyceny pojazdu przed szkodą celem weryfikacji czy koszty naprawy pojazdu po szkodzie nie przekraczają wartości pojazdu w ogóle. W takiej sytuacji odszkodowanie nie będzie rozliczane według wartości kosztów naprawy, a za pomocą metody szkody całkowitej. Wycena taka dokonywana jest w systemie eksperckim, a branych jest pod uwagę bardzo wiele czynników. Wartość pojazdu zależeć będzie nie tylko od roku produkcji, wyposażenia pojazdu, przebiegu, rodzaju silnika czy ogólnego stanu technicznego pojazdu, ale brane pod uwagę będą takie szczegóły jak:
- stan i zużycie opon
- pochodzenie
- import prywatny, z której strony jest kierownica pojazdu
Podobnie jak w przypadku kosztorysu naprawy, rzeczoznawca ma możliwość zastosowania dużych korekt zarówno dodatnich, jak i ujemnych wpływających na ostateczną wycenę pojazdu. Możliwość wprowadzania korekt również w tym przypadku może prowadzić do nadużyć, nadmiernie obniżając wartość pojazdu i wypłacane odszkodowanie lub zawyżając wycenę, prowadząc do naliczenia zbyt wysokiej stawki za polisę autocasco.
Jak sprawdzić, czy miało miejsce zaniżenie?
Metody wyliczenia wartości szkody są wciąż ulepszane. Aktualizowane są ceny części, modele pojazdów. Poszkodowany ma możliwość zapoznania się z kosztorysem naprawy i zweryfikowaniem zawartych w nich informacji. Warto w przypadku kwestii spornych, w toku postępowania likwidacyjnego ponownie wezwać rzeczoznawcę, który przeprowadzając oględziny, mógł nie zauważyć uszkodzonej części i nie zaliczyć jej do kalkulacji lub też uszkodzenie ujawniło się podczas dokonywanej już naprawy pojazdu w zakładzie naprawczym.
Użycie specjalistycznych programów eksperckich utrudnia Poszkodowanemu odnalezienie niektórych informacji na otrzymywanych kalkulacjach. Warto w niektórych przypadkach zlecić wykonanie kalkulacji podmiotom niezależnym. Wykonanie takiej usługi może nie przynieść jednak spodziewanych rezultatów w postaci zmiany decyzji ubezpieczyciela, może również wiązać się z dodatkowymi kosztami, których ubezpieczyciel może nie zwrócić Poszkodowanemu.
