Zasiłek opiekuńczy – czym jest i komu przysługuje?

Zasiłek opiekuńczy to jedno ze świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Czym jest dodatkowy zasiłek opiekuńczy? Kiedy może przysługiwać? Ile wynosi? Jak je uzyskać? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.

Co to jest zasiłek opiekuńczy i komu przysługuje?

Zasiłek opiekuńczy przysługuje osobie ubezpieczonej, która jest zwolniona od wykonywania pracy na czas opieki. Powodem takiego zwolnienia musi być jedna z sytuacji wymienionych w art. 32. z ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Jakie przypadki uzasadniają zatem złożenie wniosku o przyznanie zasiłku opiekuńczego?

1. Opieka nad dzieckiem do ukończenia 8. roku życia, jeżeli zaszły jedne z poniższych okoliczności:

• nieprzewidziane zamknięcie żłobka, przedszkola lub szkoły, a nawet klubu dziecięcego;
• choroba niani, która opiekuje się dzieckiem na podstawie umowy;
• choroba lub poród małżonka lub rodzica dziecka, który na co dzień się nim opiekuje;
• pobyt w szpitalu małżonka lub rodzica dziecka, który na co dzień się nim opiekuje.

2. Opieka nad chorym dzieckiem do ukończenia 14. roku życia.
3. Opieka nad chorym dzieckiem do ukończenia 18. roku życia, jeżeli legitymuje się ono orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczeniem o niepełnosprawności ze wskazaniem konieczności stałego współudziału opiekuna w życiu dziecka i również w tym samym przypadku, gdy:

• małżonek lub rodzic dziecka zachorował lub ma zaplanowany poród, a stale opiekował się dzieckiem, o ile choroba lub poród rzeczywiście uniemożliwiają sprawowanie opieki,
• małżonek lub rodzic dziecka przebywa w szpitalu, a stale opiekował się dzieckiem.

4. Opieka nad innym chorym członkiem rodziny, jeśli pozostaje on z opiekunem we wspólnym gospodarstwie domowym podczas sprawowania opieki. Do członków rodziny zalicza się w tym przypadku:

• małżonka,
• rodziców,
• rodzica dziecka,
• ojczyma,
• macochę,
• teściów,
• opieka nad osobą starszą, która może mieć prawa do dodatku pielęgnacyjnego 2023 (dziadek, babcia na emeryturze)
• wnuki,
• rodzeństwo,
• dzieci, dzieci przysposobione, dzieci przyjęte na utrzymanie (np. rodzina zastępcza) powyżej 14. roku życia.

Ile wynosi zasiłek opiekuńczy?

Wysokość zasiłku opiekuńczego jest uzależniona od Twoich zarobków. Stanowi 80% podstawy wymiaru zasiłku, czyli Twojego wynagrodzenia z pominięciem składek na ubezpieczenie społeczne.

Co ważne, zgodnie z ust. 4) art. 11. z ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zasiłek opiekuńczy jest wypłacany również za dni wolne od pracy, w których sprawujesz opiekę.

Jeżeli przykładowo Twoje przeciętne miesięczne wynagrodzenie wynosi 4320,00 zł przy pominięciu składek na ubezpieczenie społeczne, to za sprawowanie opieki dostaniesz 3456,00 zł (za cały miesiąc opieki) + wypłatę za dni wolne, w które również sprawowałeś opiekę.

Ile wynosi zasiłek opiekuńczy na dziecko?

Wynosi dokładnie tyle samo, co na każdą inną osobę – jest uzależniony od Twoich zarobków, czyli jego wartość stanowi równowartość 80% Twojej wypłaty.

Zasiłek opiekuńczy na dziecko

Prawo do zasiłku opiekuńczego na dziecko przysługuje w wyżej wymienionych przypadkach. Najłatwiej oczywiście otrzymać taki zasiłek na dziecko do ukończenia 8. roku życia, ale nie jest to jedyna szansa.

Kluczowe jest tymczasowe zwolnienie z konieczności wykonywania pracy i podleganie ubezpieczeniu. Ubezpieczona matka dziecka lub inny ubezpieczony musi sprawować opiekę osobiście, żeby dostać świadczenia.

Zasiłek opiekuńczy na rodzica

Zasiłek opiekuńczy przysługuje również za sprawą choroby rodzica (opieka nad innym chorym członkiem rodziny). Oczywiście pod warunkiem, że uzyskasz zwolnienie z wykonywania obowiązków służbowych. Twój rodzic musi być chory, żebyś mógł podjąć się takiej płatnej opieki. Zauważ, że mówimy tutaj o chorobie, a nie o niepełnosprawności. Gdybyś musiał się opiekować niepełnosprawnym rodzicem, to wtedy mogą przysługiwać Ci inne należności od państwa.

Co jeszcze musisz wiedzieć? Taką opiekę musisz koniecznie odbywać we wspólnym gospodarstwie domowym. Nie ma mowy o żadnym oszukiwaniu i przebywaniu w innym miejscu podczas opiekowania się rodzicem.

Zasiłek opiekuńczy na osobę starszą

Opieka nad osobą starszą również może Ci zapewnić zasiłek z tytułu opieki. Sytuacja jest bardzo podobna do opieki nad rodzicem i wymaga choroby osoby starszej. W przypadku takich osób dolegliwości mogą być jeszcze bardziej uciążliwe, dlatego tym bardziej wymaga to pomocy innej osoby. Jeśli taka osoba jest bardzo chora i spełni wymogi, to może też korzystać z programu asystent osoby niepełnosprawnej.

Kiedy nie przysługuje zasiłek opiekuńczy?

Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeśli w danym gospodarstwie domowym są inne osoby, które mogą się podjąć opieki bez rezygnowania z wypełniania obowiązków służbowych. Pamiętaj jednak, że ta zasada nie dotyczy opieki nad dziećmi do 2. roku życia. W takiej sytuacji matka lub ojciec mają prawo do pobierania zasiłku za opiekę, jeśli w domu jest ktoś inny, kto mógłby się podjąć opieki bez tymczasowej rezygnacji z pracy.

Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje też w trakcie korzystania z urlopu wychowawczego lub urlopu bezpłatnego.

Do kiedy zasiłek opiekuńczy?

Art. 33 z ustawy określa, przez jak długi okres w roku możesz pobierać zasiłek za opiekę. I tak:

• przez 60 dni w roku, jeśli opiekujesz się dzieckiem do 8. roku życia lub chorym dzieckiem do ukończenia 14. roku życia,
• przez 30 dni w roku, jeśli opiekujesz się chorym dzieckiem niepełnosprawnym w stopniu znacznym lub dzieckiem niepełnosprawnym, jeśli jego opiekun jest chory lub z innych powodów nie może aktualnie sprawować opieki,
• przez 14 dni w roku, jeśli opiekujesz się innymi członkami rodziny, którzy są chorzy.

Kto wypłaca zasiłek opiekuńczy – ZUS czy pracodawca?

Obie opcje są możliwe. Choć tak naprawdę to ZUS jest zawsze podmiotem zapewniającym środki na zasiłek. Różnica polega na tym, że środki te mogą być przekazywane bezpośrednio do Ciebie lub płatnik składek (pracodawca) może być pośrednikiem.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy został wprowadzony po raz pierwszy w 2020 roku i obowiązywał od 12 marca do 28 czerwca. Później rząd znowu wprowadził ten zasiłek od 1 do 20 września 2021 r. i od 20 grudnia 2021 r. do 9 stycznia 2022 r., a następnie od 1 do 27 lutego 2022 r.

Wysokość dodatkowego zasiłku pokrywa się z wysokością zwykłego zasiłku opiekuńczego i wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku, czyli 80% Twojej pensji. Musisz oczywiście zrezygnować z wypełnianie obowiązków służbowych na czas pobierania zasiłku. Czy rząd ponownie wprowadzi ten zasiłek? Z pewnością istnieje taka szansa, ale należy czekać na rozwój wydarzeń, aby mieć pewność.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy dla dziennego opiekuna w związku z pandemią COVID-19 przysługiwał oczywiście tylko na dzieci, bo dotyczył zamknięcie szkół i nauki zdalnej. Jednakże i w tym przypadku istniały pewne ograniczenia, które z pewnością będą obowiązywać również przy ewentualnym ponownym wprowadzeniu w życie tego zasiłku.

Dziecko, na które przysługiwał zasiłek, musiało być w wieku:

• do 8 lat,
• do 16 lat, jeśli ma orzeczenie o niepełnosprawności,
• do 18 lat, jeśli ma orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
• do 24 lat, jeśli ma orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.

Czym się różni zasiłek opiekuńczy od specjalnego zasiłku opiekuńczego i od świadczenia pielęgnacyjnego?

Świadczenie pielęgnacyjne w wysokości 2458 zł miesięcznie przysługuje opiekunowi osoby niepełnosprawnej, jeśli zrezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. O ile osoba niepełnosprawna legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami co do konieczności stałej lub długotrwałej opieki ze względu na niezdolność do samodzielnej egzystencji. Helpfind może Ci pomóc je uzyskać.

Jakie są najważniejsze różnice pomiędzy tymi 4 świadczeniami?

Podstawową różnicą jest sposób wyliczania wysokości tych 3 świadczeń. W przypadku zasiłku opiekuńczego bierze się pod uwagę wysokość Twoich zarobków (80%). Trzy pozostałe świadczenia mają stałą wartość: specjalny zasiłek to 620 zł miesięcznie, a świadczenie pielęgnacyjne to aż 2458 zł co miesiąc.

Kolejną różnicą jest podstawa prawna. Dla zasiłku opiekuńczego jest to ustawa o świadczeniach z ubezpieczenia społecznego, a dla dwóch pozostałych ustawa o świadczeniach rodzinnych.

Świadczenie pielęgnacyjne i specjalny zasiłek opiekuńczy należą się tylko opiekunowi osoby niepełnosprawnej, a w przypadku zwykłego zasiłku opiekuńczego dziecko może być tylko chore lub nie mieć możliwości uczęszczania do żłobka, przedszkola itd.

Jest jeszcze zasiłek dla opiekuna, który działa identycznie jak świadczenie pielęgnacyjne, ale przysługuje w kwocie specjalnego zasiłku opiekuńczego, czyli 620 zł.

Wniosek o zasiłek opiekuńczy

Istnieją 2 wersje wniosku o zasiłek opiekuńczy. Pierwsza to wniosek Z-15A i dotyczy sprawowania opieki nad dzieckiem lub chorym dzieckiem niepełnosprawnym. Drugi wniosek, czyli Z-15B, dotyczy opieki nad chorym członkiem rodziny, który nie jest dzieckiem.

Do wniosku musisz dołączyć wydruk zwolnienia elektronicznego (jeśli Twój pracodawca nie ma profilu PUE ZUS) lub wydruk zaświadczenia od lekarza. Jeśli opiekujesz się dzieckiem powyżej 14. roku życia, to musisz też dołączyć do wniosku odpowiednie orzeczenie o niepełnosprawności.

Jeżeli prowadzisz gospodarstwo rolne, to do wniosku musisz też dołączyć zaświadczenie z Urzędy Skarbowego o stawce i formie opłacania podatku oraz o wysokości dochodu.

Sam wniosek musisz złożyć w jednostce ZUS.

Podsumowanie

• Zasiłek opiekuńczy przysługuje dla opiekuna dziecka lub innego chorego domownika.
• Wysokość zasiłku jest uzależniona od zarobków opiekuna.
• Istnieją 3 różne okresy maksymalnego czasu pobierania zasiłku w ciągu roku kalendarzowego: 60, 30 i 14 dni. Jest to uzależnione od wieku osoby, którą się opiekujesz.

FAQ

Kiedy ZUS wypłaca zasiłek opiekuńczy?

ZUS wypłaca zasiłek dopiero po zakończeniu miesiąca, w którym sprawowałeś opiekę.

Jak wypełnić wniosek o zasiłek opiekuńczy?

Musisz zachować poprawność przy wypełnianiu wniosku, a także zadbać o podawanie wyłącznie prawdziwych danych.

Kto może pobrać zasiłek opiekuńczy na starszą osobę?

Najbliższa osoba, która tymczasowo zrezygnuje z pracy, aby móc podjąć się opieki.

Źródła

Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych