Co wprowadza Nowelizacja Kodeksu pracy 2026?
W 2026 roku polskie prawo pracy przejdzie istotne zmiany. Nowelizacja Kodeksu pracy, obowiązująca od stycznia, znacząco rozszerzy definicję okresów zaliczanych do stażu pracy.
Zgodnie z nowymi przepisami, do stażu pracy będzie można zaliczyć nie tylko zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, ale także doświadczenie zdobyte na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak:
- umowa zlecenie,
- umowa o świadczenie usług,
- okresy prowadzenia własnej działalności gospodarczej – jednoosobowej lub w partnerstwie z innymi osobami,
- lata pracy za granicą,
- czas współpracy przy prowadzeniu firmy,
- przerwy w działalności gospodarczej związane z opieką nad dzieckiem,
- członkostwo w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych.
Nowe regulacje będą działały wstecz, co oznacza, że obejmą również wcześniejsze lata aktywności zawodowej. To szansa na znaczne wydłużenie dotychczasowego stażu pracy, co może wpłynąć na uprawnienia pracowników.
Zmiany szczególnie odczują osoby ceniące sobie:
- dłuższe urlopy wypoczynkowe,
- korzystniejsze okresy wypowiedzenia,
- wyższe odprawy,
- nagrody jubileuszowe tam, gdzie są przewidziane.
Dodatkowo ustawa rozszerza kompetencje inspektorów pracy, którzy zyskają większe możliwości egzekwowania przepisów i zwalczania nieprawidłowości na rynku pracy.
Nowelizacja została opracowana przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej jako odpowiedź na postulaty środowisk pracowniczych i ekspertów. Jej głównym celem jest wyrównanie sytuacji osób zatrudnionych na różnych zasadach oraz przedsiębiorców prowadzących własne firmy.
Pracodawcy powinni już teraz zadbać o aktualizację regulaminów i procedur kadrowych, aby zdążyć dostosować się do nowych przepisów przed ich wejściem w życie.
Nowelizacja Kodeksu pracy, która wejdzie w życie w 2026 roku, niesie ze sobą przełomowe zmiany w sposobie liczenia stażu zawodowego. Po raz pierwszy na szeroką skalę redefiniuje pojęcie doświadczenia zawodowego, uwzględniając różnorodne ścieżki kariery Polaków.
Najważniejsze zmiany wprowadzone przez reformę to:
- zrównanie różnych form aktywności zawodowej,
- wprowadzenie zasady działania wstecznego,
- uproszczenie zasad dokumentowania zatrudnienia,
- równe traktowanie pracy wykonywanej za granicą,
- uznanie prowadzenia własnej działalności gospodarczej jako część stażu pracy,
- zaliczanie przerw w karierze związanych z opieką nad dzieckiem do stażu pracy,
- rozszerzenie kompetencji inspektorów pracy w zakresie kontroli wdrażania przepisów.
Dotychczas system preferował osoby zatrudnione na umowę o pracę, często pomijając inne formy zatrudnienia. Nowe regulacje pozwolą na pełniejsze uwzględnianie wszelkich okresów pracy, niezależnie od ich formy.
Wprowadzenie zasady działania wstecznego oznacza, że do stażu zostanie zaliczony także czas przepracowany przed wejściem nowych przepisów w życie, co dla wielu pracowników może oznaczać nawet kilkanaście dodatkowych lat.
Dzięki wydłużonemu okresowi na przedstawienie zaświadczeń potwierdzających staż, wcześniejsze doświadczenia zawodowe będą łatwiejsze do udokumentowania.
Reforma uznaje również doświadczenie zdobyte poza granicami Polski na równi z pracą w kraju, co odpowiada na rosnącą mobilność zawodową i migracje zarobkowe.
Przedsiębiorcy zyskają możliwość budowania oficjalnego stażu pracy na podstawie prowadzenia własnej działalności gospodarczej, co do tej pory było pomijane.
Okresy przerw w karierze spowodowane opieką nad dzieckiem zostaną zaliczone do stażu, co ułatwi godzenie obowiązków rodzinnych z rozwojem zawodowym i poprawi sytuację kobiet na rynku pracy.
Inspektorzy pracy otrzymają rozszerzone uprawnienia do nadzoru nad wdrażaniem nowych przepisów, co przyczyni się do skuteczniejszego eliminowania nieprawidłowości.
Całość reformy szczególnie skorzysta osobom o złożonej historii zawodowej, które dzięki nowym zasadom zyskają formalne potwierdzenie całego swojego dorobku zawodowego, a nie tylko okresów zatrudnienia na umowę o pracę.
Kto zyska na nowych przepisach dotyczących stażu pracy od 2026 roku?
Nowelizacja Kodeksu pracy planowana na 2026 rok przyniesie realne korzyści dla około 1,9 miliona Polaków, którzy dotąd nie mogli zaliczyć wszystkich swoich doświadczeń zawodowych do oficjalnego stażu pracy. Dzięki nowym przepisom poprawią się ich warunki zatrudnienia.
Na reformie skorzystają głównie osoby pracujące na umowach cywilnoprawnych, prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą oraz pracujące za granicą. Szczegóły przedstawiają się następująco:
- pracownicy na umowach zlecenie i osoby wykonujące usługi – każde okresy współpracy będą wliczane do stażu,
- prowadzący własną działalność gospodarczą – lata pracy na swoim zostaną uznane na równi z zatrudnieniem na etat,
- osoby z zagranicznym doświadczeniem zawodowym – okresy pracy poza granicami kraju, nawet bez umowy o pracę, będą doliczane do stażu.
Nowe przepisy obejmą również inne grupy pracujących, które do tej pory nie mogły w pełni wykorzystać swojego doświadczenia zawodowego:
- rodzice, którzy zawieszali działalność, by opiekować się dzieckiem – ten czas zostanie wliczony do stażu, co szczególnie polepszy sytuację kobiet na rynku pracy,
- osoby wspierające firmy członków rodziny bez formalnego zatrudnienia – będą mogły udokumentować ten okres jako pracę zawodową,
- członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych – ich wysiłek zostanie w pełni uwzględniony w stażu.
Reforma przyniesie konkretne korzyści dla pracowników, które obejmują między innymi:
- automatyczny wzrost wymiaru urlopu wypoczynkowego z 20 do 26 dni po przekroczeniu 10 lat pracy,
- prawo do wyższych odpraw przy zwolnieniach grupowych i indywidualnych,
- wydłużenie okresów wypowiedzenia,
- możliwość otrzymania jubileuszowych nagród tam, gdzie są przewidziane,
- dodatki stażowe w wybranych branżach,
Ważnym aspektem ustawy jest jej działanie wsteczne, które pozwala doliczyć wszystkie wcześniejsze aktywności zawodowe, co w przypadku skomplikowanych historii zatrudnienia może oznaczać nawet kilkanaście dodatkowych lat do stażu. Reforma pomoże osobom, które ze względu na różne okoliczności życiowe nie mogły pracować na etacie, umożliwiając oficjalne potwierdzenie całego swojego doświadczenia zawodowego.
W efekcie zwiększy się zarówno bezpieczeństwo finansowe pracowników, jak i ich realne korzyści w codziennej pracy.
Jakie będą nowe obowiązki pracodawców w kontekście Nowelizacji Kodeksu pracy 2026?
Nowelizacja Kodeksu pracy, która wejdzie w życie w 2026 roku, nakłada na pracodawców szereg nowych obowiązków. Firmy będą musiały zrewidować swoje codzienne procedury kadrowe oraz dostosować czynności administracyjne. Warto zacząć przygotowania odpowiednio wcześnie, aby uniknąć presji na ostatnią chwilę.
Jednym z kluczowych etapów będzie weryfikacja i zatwierdzanie dokumentów potwierdzających dodatkowe okresy zatrudnienia pracowników. Dotyczy to zaświadczeń związanych z:
- pracą na podstawie umów cywilnoprawnych,
- prowadzeniem własnej działalności,
- zatrudnieniem za granicą.
Zgromadzone dokumenty posłużą do ponownego obliczenia stażu pracy każdej zatrudnionej osoby.
Przedsiębiorcy będą musieli również zaktualizować akta osobowe oraz zmodernizować systemy kadrowo-płacowe. Wszystkie informacje o zatrudnieniu powinny być prawidłowo wprowadzone i przechowywane zgodnie z nowymi przepisami. Szczególnie ważna będzie elektroniczna ewidencja, która usprawni codzienną pracę i ułatwi kontrolę.
W zakresie wynagrodzeń, pracodawcy będą zobowiązani do zmodyfikowania regulaminów płac tak, aby jasno określić zasady przyznawania:
- podwyżek,
- dodatków stażowych,
- oraz innych elementów wynagrodzenia.
Ma to na celu zwiększenie przejrzystości systemu wynagrodzeń.
W przypadku nakazu przekształcenia umowy cywilnoprawnej w etat przez inspektora pracy, na pracodawcy spoczywać będą obowiązki takie jak:
- natychmiastowa rejestracja pracownika w ZUS przez PUE,
- założenie pełnej dokumentacji kadrowej,
- skierowanie na wymagane badania lekarskie,
- skorygowanie wypłaconych świadczeń z uwzględnieniem nowego stażu.
Kolejną ważną zmianą jest przygotowanie się na zdalne inspekcje, ponieważ inspektorzy zyskają nowe uprawnienia. Konieczne będzie wdrożenie rozwiązań umożliwiających szybkie udostępnianie dokumentów oraz sprawną komunikację online.
Nowe przepisy wymuszą również ponowne wyliczenie okresów wypowiedzeń i wysokości odpraw dla pracowników, których staż ulegnie zmianie, co może zwiększyć koszty związane z rozwiązywaniem umów o pracę.
Ważna będzie także aktualizacja wymiarów urlopów wypoczynkowych. Pracownicy, którzy po przeliczeniu przekroczą 10 lat stażu, uzyskają prawo do 26 dni urlopu, co wymaga dostosowania grafików oraz planów urlopowych.
Pracodawcy będą zobowiązani do informowania pracowników o nowych zasadach dotyczących dokumentacji i zatrudnienia. Zaleca się organizację szkoleń dla kadry menedżerskiej i działów HR, co pozwoli na sprawne wdrożenie nowych wymogów.
Aby uniknąć chaosu, warto rozpocząć przygotowania z dużym wyprzedzeniem. Wdrażanie zmian, aktualizacja dokumentów i przeprowadzanie szkoleń to procesy wymagające czasu i zaangażowania. Firmy, które mogą działać wcześniej, łatwiej przejdą przez proces i ograniczą ryzyko problemów przy wejściu w życie nowych przepisów.
Jak Nowelizacja Kodeksu pracy 2026 wpływa na wymiar urlopu wypoczynkowego?
W 2026 roku Kodeks pracy zostanie zaktualizowany, przynosząc istotne zmiany w zasadach naliczania urlopu wypoczynkowego. Definicja stażu pracy zostanie poszerzona o nowe okresy aktywności zawodowej, dzięki czemu wielu pracowników będzie mogło cieszyć się dłuższym wypoczynkiem.
Dotychczas osoby z krótszym niż 10 lat stażem pracy miały prawo do 20 dni urlopu, a po przekroczeniu tej granicy – do 26 dni. Po wejściu w życie nowych przepisów znacznie więcej pracowników zyska prawo do dłuższego urlopu, ponieważ do stażu będą zaliczane także inne formy aktywności zawodowej, takie jak:
- praca na umowach zleceniu,
- świadczenie usług na podstawie umów cywilnoprawnych,
- prowadzenie własnej działalności gospodarczej,
- doświadczenie zawodowe zdobyte za granicą,
- działalność na rzecz przedsiębiorstwa bez formalnego zatrudnienia,
- przerwy zawodowe związane z opieką nad dzieckiem.
Przykładowo – osoba, która przepracowała siedem lat na etacie oraz dodatkowo cztery lata na umowie zlecenia, po zsumowaniu okresów osiągnie 11 lat stażu, co uprawni ją do 26-dniowego urlopu zamiast dotychczasowych 20 dni.
Nowe zasady będą miały zastosowanie również do okresów sprzed wejścia w życie ustawy. Szacuje się, że nawet 1,9 miliona osób w Polsce skorzysta z tego udogodnienia.
Dla pracodawców zmiany te oznaczają konieczność:
- ponownego przeliczenia stażu zatrudnionych pracowników,
- aktualizacji planów urlopowych,
- dostosowania harmonogramów pracy,
- zmiany dokumentacji i systemów rozliczania urlopów.
Aby prawidłowo ustalić wymiar urlopu, konieczne będzie sprawdzenie dokumentów potwierdzających wcześniejsze okresy pracy, takich jak:
- zaświadczenia o wykonywaniu zleceń,
- potwierdzenia prowadzenia działalności gospodarczej,
- dokumentacja pracy za granicą.
Wpłynie to bezpośrednio na liczbę przysługujących dni wolnych.
Nowelizacja przewiduje również, że urlop osób zatrudnionych na część etatu będzie naliczany proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, ale z uwzględnieniem całego doświadczenia zawodowego, w tym dotychczas nieuwzględnianego.
Nowe regulacje mają na celu poprawę warunków wypoczynku pracowników oraz pełniejsze uwzględnienie ich kariery zawodowej, niezależnie od formy zatrudnienia. To odpowiedź na ewoluujący rynek pracy i rosnącą różnorodność ścieżek zawodowych Polaków.
Jakie dokumenty będą potrzebne do potwierdzenia stażu pracy po nowelizacji w 2026 roku?
W 2026 roku wchodzą w życie ważne zmiany w przepisach dotyczących dokumentowania stażu pracy – nowelizacja Kodeksu pracy uprości i ujednolici całą procedurę. Osoby chcące skorzystać z nowych regulacji muszą zgromadzić i przedstawić odpowiednie potwierdzenia swojej historii zawodowej. Przepisy mają usprawnić działania oraz zapewnić pełną przejrzystość całego procesu.
Podstawowym dokumentem wykazującym okresy zatrudnienia będzie zaświadczenie wydawane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). ZUS przygotuje specjalne potwierdzenia dotyczące między innymi:
- opłacania składek emerytalnych i rentowych z tytułu umów zlecenia,
- podlegania ubezpieczeniom w ramach prowadzenia działalności gospodarczej,
- współpracy przy prowadzeniu firmy,
- pracy za granicą, jeśli składki trafiały do polskiego systemu.
Jeżeli umowy cywilnoprawne nie obejmowały składek emerytalnych ani rentowych, ZUS wykorzysta informacje o opłacanym ubezpieczeniu zdrowotnym do wystawienia stosownego zaświadczenia.
W przypadku, gdy ZUS nie zarejestrował określonych okresów pracy, konieczne jest przedstawienie alternatywnych dowodów, takich jak:
- umowy cywilnoprawne wraz z rachunkami lub fakturami,
- zaświadczenia potwierdzające realizację zleceń wydane przez zleceniodawców,
- wydruki z CEIDG dokumentujące działalność gospodarczą,
- dokumenty o zawieszeniu działalności z powodu opieki nad dzieckiem,
- zagraniczne zaświadczenia o zatrudnieniu lub świadczeniu usług,
- potwierdzenia członkostwa w spółdzielniach produkcyjnych.
Osoby zdobywające doświadczenie zawodowe za granicą muszą złożyć przetłumaczone przez tłumacza przysięgłego dokumenty. Mogą to być między innymi:
- zaświadczenia od zagranicznych pracodawców,
- międzynarodowe umowy o pracę lub umowy zlecenie,
- potwierdzenia prowadzenia działalności gospodarczej poza Polską,
- dokumenty od zagranicznych instytucji ubezpieczeniowych.
Nowelizacja wprowadza dwuletni okres przejściowy, który umożliwia pracownikom spokojne zebranie wszystkich niezbędnych dokumentów, chroniąc ich przed presją i pozwalając na sukcesywne kompletowanie wymaganych materiałów.
Proces dokumentowania stażu pracy obejmuje kilka kroków:
- pracownik składa wniosek o zaświadczenie do ZUS – dostępne również przez Platformę Usług Elektronicznych,
- ZUS wydaje potwierdzenie,
- dokumenty trafiają do pracodawcy, który je weryfikuje i określa długość stażu,
- pracodawca wprowadza odpowiednie zmiany w aktach pracowniczych.
W przypadku przerw w zatrudnieniu spowodowanych opieką nad dzieckiem, należy przedstawić:
- zaświadczenie o zawieszeniu działalności,
- akt urodzenia dziecka,
- oświadczenie potwierdzające osobistą opiekę w tym okresie.
Jeśli zdobycie wymaganych dokumentów jest niemożliwe, można posłużyć się innymi dowodami, np. zeznaniami świadków lub oświadczeniami dawnych zleceniodawców – jednak ich wartość oceni pracodawca.
Obowiązek zgromadzenia potwierdzeń leży po stronie pracownika, natomiast pracodawca ma prawo je zweryfikować i – w razie wątpliwości – odmówić uznania dokumentów, gdy nie będą wystarczające do potwierdzenia stażu.
Czy Nowelizacja Kodeksu pracy 2026 ułatwi przekształcanie umów cywilnoprawnych?
Nowelizacja Kodeksu pracy, która wejdzie w życie w 2026 roku, wprowadzi znaczące ułatwienia w przekształcaniu umów cywilnoprawnych w etaty. Reforma ma uregulować sytuację osób zatrudnionych na podstawie umów zlecenia, które wykonują zadania właściwe dla pracowników etatowych.
Państwowa Inspekcja Pracy otrzyma znacznie większe uprawnienia do kontroli i egzekwowania przepisów prawa pracy. Najważniejszą zmianą będzie możliwość wydania przez inspektorów decyzji administracyjnej, która natychmiast przekształci umowę zlecenia w umowę o pracę. Obecnie zmiana ta wymaga przejścia przez czasochłonną drogę sądową, co zniechęca zleceniobiorców do walki o swoje prawa.
Taka decyzja inspektora będzie obowiązywać od razu i pociągnie za sobą m.in.
- automatyczne przekształcenie umowy,
- konieczność niezwłocznej rejestracji nowego pracownika w ZUS,
- opłacenie wszystkich wymaganych składek na ubezpieczenia społeczne,
- objęcie osoby zatrudnionej pełną ochroną przewidzianą w Kodeksie pracy.
Dla osób pracujących dotychczas na umowach cywilnoprawnych zmiany oznaczają szereg nowych uprawnień, takich jak:
- wliczanie okresów pracy na zleceniu do stażu pracy,
- prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego,
- ochrona przed zwolnieniem bez uzasadnienia,
- pewność przestrzegania kodeksowych limitów czasu pracy,
- prawo do odprawy w przypadku zwolnień grupowych.
Pracodawcy, u których inspekcja wykryje naruszenia przepisów, będą zobowiązani do:
- natychmiastowej zmiany formy zatrudnienia,
- uzupełnienia dokumentacji pracowniczej,
- skierowania pracownika na badania lekarskie,
- poprawy rozliczeń składkowych i podatkowych,
- wypłaty wszelkich zaległych świadczeń.
Kontrole staną się bardziej efektywne dzięki wykorzystaniu nowoczesnych technologii do analizowania i weryfikowania danych. Dodatkowo przewidziano zabezpieczenia dla osób zgłaszających nieprawidłowości, które mają chronić je przed odwetem ze strony pracodawców.
Wprowadzone zmiany mają na celu ograniczenie zjawiska „fałszywego samozatrudnienia” oraz wyeliminowanie nadużyć związanych ze stosowaniem umów cywilnoprawnych, gdy praca odpowiada kryteriom określonym w art. 22 Kodeksu pracy. Według danych Państwowej Inspekcji Pracy, problem ten dotyczy w Polsce blisko 350 tysięcy osób.
Specjaliści podkreślają, że nowe przepisy znacząco podniosą skuteczność kontroli i będą realnym wsparciem dla osób wykonujących obowiązki typowe dla etatu na podstawie umów zlecenia. To ważny krok w kierunku ograniczenia nadużyć na rynku pracy i wzmocnienia ochrony pracowników.
