Dlaczego premierzy UE wyrażają sprzeciw wobec zakazu sprzedaży aut spalinowych od 2035 roku?
Sprzeciw premierów krajów Unii Europejskiej wobec zakazu sprzedaży samochodów z silnikami spalinowymi od 2035 roku wynika z różnorodnych powodów oddziałujących na gospodarkę, społeczeństwo oraz rozwój technologii. Ich opinie odzwierciedlają indywidualne troski poszczególnych państw.
Do najważniejszych obaw należą:
- przyszłość motoryzacji w Europie, która zapewnia zatrudnienie milionom ludzi,
- możliwe poważne konsekwencje na rynku pracy w krajach silnie powiązanych z produkcją aut benzynowych i diesla,
- zagrożenie dla gospodarki narodowej, szczególnie w Niemczech, Włoszech oraz Polsce.
Równie istotna jest kwestia przygotowania infrastruktury dla aut elektrycznych. W wielu państwach stacje ładowania są wciąż nieliczne, a przeciętny poziom dochodów nie pozwala każdemu na zakup nowoczesnego pojazdu elektrycznego. Te różnice ekonomiczne i technologiczne rodzą wątpliwości co do realności szybkiego wdrożenia zakazu.
Aspekty technologiczne również budzą kontrowersje. Szybkie wycofanie tradycyjnych silników może zahamować rozwój alternatywnych rozwiązań, takich jak:
- paliwa alternatywne,
- wodór,
- inne technologie wspierające lub zastępujące elektromobilność.
Premierzy zwracają uwagę na konkurencyjność Europy na światowym rynku. W sytuacji gdy Stany Zjednoczone i kraje azjatyckie nie wprowadzają podobnych ograniczeń, unijni producenci mogą napotkać trudności w rywalizacji z firmami zagranicznymi.
Nie można pominąć uzależnienia od importu surowców niezbędnych do produkcji akumulatorów, takich jak lit czy kobalt. Rosnące zapotrzebowanie na te materiały stwarza nowe wyzwania geopolityczne oraz wpływa na bezpieczeństwo energetyczne i technologiczne Unii.
Zdaniem premierów konieczna jest większa elastyczność w realizacji transformacji. Apelują o wprowadzanie rozwiązań uwzględniających specyfikę każdego państwa i pozwalających dopasować tempo zmian do lokalnych warunków społecznych oraz gospodarczych.
Jakie są kluczowe argumenty przeciwko zakazowi sprzedaży samochodów spalinowych?
Główne zastrzeżenia wobec zakazu sprzedaży aut spalinowych wynikają z analiz ekonomicznych, społecznych oraz technologicznych. Osoby sprzeciwiające się wycofaniu tych pojazdów z rynku europejskiego ostrzegają przed poważnymi skutkami takiego kroku.
Obawa o utratę pozycji Europy w branży motoryzacyjnej to jeden z istotnych problemów. Europa odpowiada za jedną czwartą światowej produkcji samochodów, zatrudniając blisko 2,6 miliona ludzi bezpośrednio i około 12 milionów w firmach współpracujących. Gwałtowne przejście na nowe technologie mogłoby osłabić tę branżę, szczególnie w rywalizacji z producentami z USA oraz Chin.
Bariery finansowe stanowią kolejny powód do niepokoju:
- samochody elektryczne przeciętnie kosztują o 40% więcej niż ich spalinowe odpowiedniki,
- wiele europejskich rodzin, zwłaszcza w krajach o niższych dochodach, nie może sobie pozwolić na taki wydatek,
- rozwój rynku ogranicza się przez to do zamożniejszych regionów.
Ogromne różnice w dostępności ładowarek to kolejny problem. Aż 70% punktów ładowania koncentruje się wokół Europy Północnej i Zachodniej, podczas gdy kraje wschodniej i środkowej Europy mają dostęp zaledwie do 9% infrastruktury. Problemy z równością dostępu budzą wątpliwości co do skuteczności wprowadzenia zakazu na całym kontynencie.
Bezpieczeństwo energetyczne również budzi obawy. Produkcja baterii jest uzależniona od importu surowców, takich jak lit i kobalt, które pochodzą w większości z regionów niestabilnych politycznie. Elektromobilność może stworzyć nową zależność surowcową, zamiast zredukować zależność od ropy.
Postulat technologicznej otwartości jest często podnoszony w dyskusji. Alternatywne rozwiązania, takie jak:
- sintetyczne, bezemisyjne paliwa (e-fuels),
- systemy wodorowe,
- biogaz,
- pozwalają na dalsze innowacje.
Zbyt szybkie wykluczenie tych opcji na rzecz jednej ścieżki może wyhamować rozwój technologiczny.
Obawy o zatrudnienie są bardzo poważne. W sektorze produkcji części do silników spalinowych nawet pół miliona osób może stracić pracę, a proces przekwalifikowania pracowników może kosztować nawet do 8 miliardów euro do końca dekady. Dla wielu krajów to ogromne obciążenie budżetowe.
Sceptycy zwracają też uwagę na pełny wpływ na środowisko. Produkcja baterii do aut elektrycznych generuje emisję od 75 do 200 kg CO2 na każdy kWh pojemności baterii, co oznacza, że ekologiczne korzyści elektryków pojawiają się dopiero po przejechaniu 60-120 tysięcy kilometrów.
Kwestia tempa przemian jest ostatnim ważnym argumentem. Stopniowe wprowadzanie ograniczeń pozwoliłoby na:
- rozwój odpowiedniej infrastruktury,
- dostosowanie rynku pracy,
- przygotowanie społeczeństwa,
- podatki i technologie dostosowane do nowych realiów,
- uniknięcie wysokich kosztów ekonomicznych i społecznych.
Jak przebiegają negocjacje w Unii Europejskiej w sprawie zakazu samochodów spalinowych?
Negocjacje dotyczące zakazu sprzedaży samochodów spalinowych w UE to złożony proces angażujący kluczowe instytucje i państwa członkowskie. Zakaz planowany jest od 2035 roku i jest częścią inicjatywy „Fit for 55”, wpisanej w strategię Europejskiego Zielonego Ładu zaproponowaną przez Komisję Europejską.
Prace rozpoczęły się w lipcu 2021 roku, gdy Komisja przedstawiła projekt mający na celu całkowitą redukcję emisji CO2 przez nowe pojazdy do 2035 roku. Oznacza to, że po tym terminie można będzie rejestrować wyłącznie samochody bezemisyjne.
W czerwcu 2022 roku Parlament Europejski poparł propozycję Komisji, natomiast Rada UE zaproponowała własne stanowisko, przyjmując cel całkowitej redukcji emisji, lecz z zastrzeżeniem konieczności oceny postępów w 2026 roku.
Jesienią 2022 roku rozpoczęły się negocjacje trilogowe obejmujące Parlament, Radę i Komisję, które doprowadziły do wstępnego porozumienia zawierającego trzy kluczowe elementy:
- całkowitą eliminację emisji z nowych aut osobowych i dostawczych od 2035 roku,
- ponowną weryfikację celów za cztery lata,
- specjalne zasady dla małych producentów, których roczna produkcja nie przekracza 10 tys. pojazdów.
W lutym 2023 europarlament formalnie zatwierdził przepisy, jednak ostateczne głosowanie w Radzie UE zostało niespodziewanie zablokowane przez Niemcy, Włochy i inne kraje, które wyraziły obawy dotyczące przyszłości pojazdów korzystających z paliw syntetycznych.
W marcu 2023 pojawił się impas, gdy Rada UE po raz pierwszy wstrzymała końcowe zatwierdzenie regulacji. W odpowiedzi na znaczącą rolę Niemiec w branży motoryzacyjnej, Komisja obiecała utworzenie osobnej kategorii dla aut zasilanych e-paliwami po 2035 roku.
Finał nastąpił w kwietniu, gdy Rada UE zgodziła się na regulację, dodając zapisy przewidujące opracowanie szczegółowych rozwiązań dla pojazdów napędzanych paliwami neutralnymi klimatycznie.
Aktualne negocjacje skupiają się na aspektach technicznych, takich jak:
- zdefiniowanie paliw przyjaznych dla klimatu,
- ustanowienie skutecznych metod monitoringu realizacji celów,
- wsparcie finansowe dla przemysłu motoryzacyjnego w okresie transformacji,
- warunki przejściowe szczególnie ważne dla mniejszych producentów.
Trwają również rozmowy o możliwości dalszego rozwoju silników spalinowych zasilanych e-paliwami. Komisja przygotowuje rozwiązania pozwalające na rejestrację takich pojazdów po 2035 roku, jeśli będą korzystać wyłącznie z paliw neutralnych dla środowiska.
Wśród państw UE występują poważne różnice zdań: zachód i północ Europy przyspieszają elektryfikację, natomiast Europa Środkowa i Wschodnia, w tym Polska, domagają się bardziej elastycznych rozwiązań i dłuższego czasu na adaptację.
Jakie stanowisko przyjmuje Polska w sprawie zakazu sprzedaży aut spalinowych?
Polska od samego początku wyraża zdecydowany sprzeciw wobec planów zakazu sprzedaży samochodów spalinowych od 2035 roku. Rząd konsekwentnie podkreśla na forum Unii Europejskiej argumenty gospodarcze, społeczne oraz technologiczne.
Resort klimatu i środowiska zwraca uwagę, że przechodzenie na elektromobilność musi uwzględniać zróżnicowanie pomiędzy krajami Unii Europejskiej. Europa Środkowo-Wschodnia stoi przed innymi wyzwaniami niż zachodnia część kontynentu, zarówno pod względem poziomu rozwoju, jak i stanu infrastruktury.
Według rządowych analiz, branża motoryzacyjna w Polsce:
- zapewnia zatrudnienie ponad 200 tysiącom osób bezpośrednio,
- tworzy miejsca pracy dla nawet dwukrotnie większej liczby osób pośrednio,
- zakaz sprzedaży aut spalinowych mógłby zagrozić około jednej trzeciej tych stanowisk pracy, szczególnie w zakładach produkujących komponenty do silników spalinowych.
Polska ostrzega, że zbyt szybkie zmiany mogą negatywnie wpłynąć na pozycję krajowego przemysłu motoryzacyjnego.
Kolejnym problemem jest niedostateczna liczba ogólnodostępnych stacji ładowania aut elektrycznych – obecnie jest ich około czterech tysięcy, co jest jednym z najniższych poziomów w Unii Europejskiej w przeliczeniu na mieszkańca. Rząd wskazuje, że priorytetem powinny być inwestycje w rozwój infrastruktury ładowania, zanim wprowadzone zostaną zakazy.
Ważnym wyzwaniem pozostaje również miks energetyczny Polski:
- aż 70% energii elektrycznej pochodzi z węgla,
- to zmniejsza korzyści środowiskowe wynikające z popularyzacji pojazdów elektrycznych w porównaniu z krajami korzystającymi z odnawialnych źródeł energii.
Na forum Unii Europejskiej Polska konsekwentnie głosuje przeciw zakazowi sprzedaży aut spalinowych, współpracując z krajami takimi jak Włochy, Czechy, Słowacja, Rumunia czy Bułgaria. W marcu 2023 roku Polska była jednym z państw, które odrzuciły projekt przepisów w Radzie UE.
Warszawa przedstawia alternatywne propozycje, które obejmują:
- wydłużenie okresu przejściowego do 2040 roku,
- elastyczność pozwalającą na uwzględnienie specyfiki poszczególnych państw,
- wspieranie innowacyjnych rozwiązań, takich jak paliwa syntetyczne i technologie wodorowe,
- utworzenie specjalnych funduszy finansowych dla regionów silnie związanych z przemysłem motoryzacyjnym.
Kwestie społeczne odgrywają ważną rolę w stanowisku Polski. Z danych Polskiego Stowarzyszenia Paliw Alternatywnych wynika, że jedynie 14% gospodarstw domowych może sobie pozwolić na zakup auta elektrycznego – to pokazuje, jak trudne byłoby szybkie przekonanie społeczeństwa do takiej zmiany.
W debacie publicznej podnosi się także temat bezpieczeństwa energetycznego. Chociaż przeniesienie zależności od ropy na surowce niezbędne do produkcji baterii litowych nie rozwiązuje wszystkich problemów, nowe uzależnienia surowcowe są równie skomplikowane.
Mimo sprzeciwu wobec zakazu, rząd podkreśla poparcie dla stopniowego ograniczania emisji w transporcie, kładąc nacisk na możliwość wyboru technologii oraz uwzględnienie różnic rozwojowych w poszczególnych krajach Unii Europejskiej.
