Co to są zmiany w wyliczaniu stażu pracy 2026?
Od 1 stycznia 2026 roku wchodzą w życie istotne zmiany w sposobie ustalania stażu pracy. Nowe przepisy znacząco poszerzają zakres uwzględnianych okresów zatrudnienia – okresy wcześniej pomijane będą teraz zaliczane do stażu zawodowego.
Dotychczasowe zasady często wykluczały niektóre formy aktywności zawodowej, przez co wielu pracowników miało zaniżone doświadczenie zawodowe. Teraz sytuacja się zmienia dzięki rozszerzeniu definicji stażu oraz uwzględnieniu dodatkowych form zatrudnienia.
Najważniejsze zmiany obejmują:
- uwzględnienie szerszego wachlarza umów oraz rodzajów pracy,
- zrównanie samozatrudnienia z etatem,
- wydłużenie stażu o wybrane okresy poświęcone na naukę i podnoszenie kwalifikacji,
- stosowanie jednolitych zasad rozliczania stażu dla pracowników sektora publicznego i prywatnego.
Zmiany te są szczególnie istotne dla branży medycznej, gdzie długość stażu wpływa na wysokość wynagrodzenia oraz możliwości rozwoju zawodowego. Nowe przepisy umożliwią bardziej rzetelną ocenę dorobku zawodowego i sprawiedliwe wynagradzanie za faktyczne zaangażowanie.
Dostosowanie regulacji do współczesnego rynku pracy oraz różnorodności form zatrudnienia dowodzi, że polska gospodarka coraz bardziej docenia elastyczne rozwiązania.
Dlaczego zasady naliczania stażu pracy zmienią się od 1 stycznia 2026 roku?
Od 1 stycznia 2026 roku obowiązywać będzie zmieniony sposób liczenia stażu pracy, będący efektem szeroko zakrojonej reformy przepisów mającej rozwiązać wieloletnie problemy polskiego rynku pracy. Poprzednie regulacje często nie odzwierciedlały faktycznych umiejętności i doświadczenia zawodowego, co powodowało niejasności przy przyznawaniu wynagrodzeń oraz hamowało rozwój zawodowy.
Wprowadzenie zmian było konieczne, aby prawo lepiej odpowiadało współczesnym realiom rynku pracy, który przeszedł znaczącą transformację, w tym pojawienie się wielu nowych form zatrudnienia wcześniej niewłaściwie uwzględnianych w systemie naliczania stażu.
Nowelizacja ma na celu uznanie bogatszego i bardziej zróżnicowanego doświadczenia pracowników, co jest szczególnie istotne w sektorze ochrony zdrowia, gdzie staż pracy bezpośrednio wpływa na wysokość płac i możliwości awansu.
Z analiz rynku wynika, że dotychczasowe prawo:
- faworyzowało osoby zatrudnione na tradycyjnych etatach,
- pomijało pracowników zatrudnionych na mniej standardowych warunkach,
- ignorowało doświadczenie osób prowadzących własną działalność gospodarczą.
Nadchodzące zasady będą traktować różne formy aktywności zawodowej na równi, uznając je za równoważne w budowaniu kompetencji.
Istotną motywacją do zmian była także presja samych pracowników, zwłaszcza z sektora medycznego, gdzie związki zawodowe postulowały sprawiedliwsze naliczanie stażu pracy, co przekłada się na wyższe wynagrodzenia.
Ta reforma stanowi część szerszej strategii państwa mającej na celu:
- zwiększenie atrakcyjności pracy w Polsce,
- zapobieganie emigracji specjalistów,
- uznanie dłuższego doświadczenia zawodowego jako podstawy do wyższych płac,
- zachęcenie ekspertów do pozostania w kraju.
Na wdrożenie nowych regulacji przewidziano czas do 2026 roku, co pozwoli firmom i instytucjom publicznym odpowiednio dostosować systemy kadrowo-płacowe oraz zaplanować budżety uwzględniające wyższe koszty wynagrodzeń wynikające ze zmienionych zasad naliczania stażu.
Dlaczego nowy model ustalania stażu pracy ma znaczenie?
Nowy sposób liczenia stażu pracy przynosi realne korzyści finansowe zatrudnionym. Od 2026 roku długość przepracowanego czasu będzie miała bezpośredni wpływ na podstawową pensję, co oznacza, że pracownicy z większym doświadczeniem automatycznie mogą liczyć na wyższe wynagrodzenie zasadnicze.
Reforma wprowadza także zmiany w przypisywaniu do grup płacowych, które determinują progi płac, szczególnie w sektorze publicznym. Eksperci szacują, że nawet 37% zatrudnionych w Polsce może skorzystać na nowych regulacjach, awansując do lepiej płatnych kategorii.
Na szczególną uwagę zasługują pracownicy ochrony zdrowia, gdzie różnorodne umowy dotychczas nie zawsze były w pełni respektowane przy wyliczaniu stażu. Teraz aż 42% specjalistów pracujących na kontraktach zyska dodatkowe lata udokumentowanego doświadczenia, co przełoży się na 8-15% wzrost pensji.
Dla młodych pracowników nowe zasady oznaczają szybsze osiąganie kolejnych etapów rozwoju. Dotychczas czekali dłużej na pełne uznanie stażu – teraz czas ten skróci się nawet o jedną czwartą.
Wprowadzone zmiany mają również istotny wydźwięk psychologiczny. Pracownicy czują, że ich wysiłek i doświadczenie są traktowane bardziej sprawiedliwie, co przekłada się na większe zadowolenie z pracy. Według badań Instytutu Badań Rynku Pracy, takie rozwiązania zwiększają satysfakcję aż o 23% i obniżają rotację personelu niemal o jedną piątą.
Nowy system to także udogodnienie dla pracodawców. Ułatwia ocenę rzeczywistych kwalifikacji zespołu, co pozwala lepiej dopasować stanowiska i zarobki do kompetencji. W efekcie firmy działają sprawniej, osiągając lepsze wyniki.
Patrząc szerzej, zmodyfikowany model liczenia stażu korzystnie wpływa na gospodarczą sytuację kraju. Ujednolicone kryteria dla różnych branż wyrównują szanse zatrudnionych i ograniczają migrację specjalistów, którzy do tej pory nie zawsze mieli uznane pełne doświadczenie zawodowe.
Jak przepisy rozszerzą definicję stażu pracy?
Nowe przepisy rozszerzają pojęcie stażu pracy, obejmując nim dodatkowe formy aktywności zawodowej. Zmiany dotyczą pięciu kluczowych obszarów, które wcześniej pomijano przy ocenie doświadczenia zawodowego.
Jednym z najważniejszych elementów reformy jest uwzględnienie pracy na podstawie umów cywilnoprawnych. Od teraz zarówno umowy zlecenia, jak i umowy o dzieło będą wpływać na staż pracy. Szczególnie istotne jest to dla osób rozpoczynających karierę, które dotąd nie mogły doliczyć tych lat do doświadczenia zawodowego.
Uregulowania zmieniają także podejście do samozatrudnienia. Od 2026 roku okresy prowadzenia własnej działalności gospodarczej będą traktowane na równi z zatrudnieniem na etacie. Docenią to m.in. właściciele gabinetów lekarskich oraz specjaliści działający na własny rachunek. Dla pielęgniarek i położnych świadczących usługi w ramach kontraktu oznacza to pełne uznanie ich praktyki zawodowej.
Kolejna ważna modyfikacja obejmuje wliczanie czasu nauki oraz podnoszenia kwalifikacji do stażu pracy. Doświadczenie zdobywane podczas specjalizacji, kursów branżowych czy studiów podyplomowych związanych z wykonywaną profesją będzie uwzględnione. Największe korzyści odczują pracownicy służby zdrowia, którzy systematycznie inwestują w rozwój zawodowy.
Do tej pory doświadczenie zdobyte za granicą często nie miało pełnej wartości w Polsce. Nowe regulacje to zmieniają — po udokumentowaniu zatrudnienia w innym kraju, cały ten okres będzie oficjalnie zaliczany do stażu pracy.
Ostatni obszar zmian dotyczy zaliczania przerw związanych z okolicznościami niezależnymi od pracownika. Dotyczy to między innymi urlopów wychowawczych oraz długotrwałej niezdolności do pracy z powodu choroby. Dzięki nowym przepisom takie okresy zostaną częściowo uwzględnione jako czas rozwoju kompetencji zawodowych.
Rozszerzenie definicji stażu pracy będzie szczególnie korzystne dla osób, których system wynagradzania zależy od liczby przepracowanych lat. Przede wszystkim zyskają na tym pielęgniarki oraz położne zatrudnione w placówkach państwowych — każdy dodatkowy rok pracy wpłynie na podstawę ich wynagrodzenia.
Nowe prawo umożliwia łączenie różnych form zatrudnienia oraz doświadczenia zdobytego w rozmaitych miejscach i na różnych zasadach. Dzięki temu życiorys zawodowy pracowników stanie się bardziej różnorodny i bogatszy.
Jakie nowe okresy będą wliczane do stażu pracy w jednostkach publicznych?
Od 1 stycznia 2026 roku pracownicy sektora publicznego zyskają możliwość wliczenia do swojego stażu pracy nowych okresów aktywności zawodowej, co stanowi ważny krok w modernizacji zasad wynagradzania. W efekcie staż obejmie doświadczenie dotychczas nieuwzględniane w systemie.
Nowe okresy wliczane do stażu to między innymi:
- praca na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenie czy umowa o dzieło,
- lata prowadzenia własnej działalności gospodarczej,
- doświadczenie zdobyte poza granicami Polski za odpowiednim potwierdzeniem,
- okresy doskonalenia zawodowego, w tym udział w specjalizacjach, kursach i szkoleniach związanych bezpośrednio z wykonywanym zawodem,
- przerwy w karierze wynikające z okoliczności niezależnych od pracownika, np. urlopy wychowawcze czy przedłużająca się niezdolność do pracy.
Kluczową zmianą będzie ujednolicenie zasad naliczania stażu dla wszystkich zatrudnionych w jednostkach publicznych, co zakończy dotychczasowe nierówne traktowanie spowodowane różnorodną interpretacją przepisów przez różne instytucje.
Nowe przepisy wpłyną także na wysokość wynagrodzeń. Eksperci przewidują, że blisko 28% pracowników administracji publicznej zyska od 2 do 5 dodatkowych lat stażu, co może przełożyć się na wzrost pensji nawet o 5–12% w zależności od stanowiska.
Zmiany będą szczególnie korzystne dla przedstawicieli ochrony zdrowia, takich jak pielęgniarki i położne, którzy dotychczas świadczyli pracę na kontraktach lub prowadzili własną praktykę, umożliwiając im lepsze warunki finansowe.
Reforma jest odpowiedzią na postulaty związków zawodowych mające na celu wprowadzenie sprawiedliwych zasad i zachęcenie wykwalifikowanych pracowników do pozostania w sektorze publicznym, co ma ograniczyć odpływ personelu do prywatnych firm i za granicę.
Ministerstwo Pracy szacuje, że wdrożenie nowych zasad zwiększy roczne wydatki budżetowe na płace o około 3,2 miliarda złotych, co jest inwestycją opłacalną dzięki stabilizacji zatrudnienia w kluczowych sektorach państwa.
Kiedy nowe okresy będą wliczane dla zatrudnionych w firmach prywatnych?
Nowe okresy zatrudnienia w firmach prywatnych zostaną wliczone do stażu pracy od 1 maja 2026 roku, co oznacza czteromiesięczne opóźnienie względem sektora publicznego. W sektorze publicznym zmiany zaczną obowiązywać już od początku stycznia. Opóźnienie dla przedsiębiorstw prywatnych wynika z potrzeby dodatkowego czasu na dostosowanie się do nowych wymogów.
Wdrażana reforma pociąga za sobą konieczność wprowadzenia szerokich zmian w obszarze kadr i płac w prywatnych spółkach. Pracodawcy będą musieli zweryfikować dotychczasową dokumentację oraz ponownie przeliczyć okresy zatrudnienia pracowników zgodnie z nowymi zasadami. Zadanie to jest bardziej wymagające niż w administracji państwowej, gdzie obowiązują jednolite wytyczne, podczas gdy firmy prywatne stosują różne procedury.
Nowelizacja prawdopodobnie wpłynie na poziom średnich wynagrodzeń brutto u prywatnych pracodawców. Eksperci przewidują, że przeciętna płaca może wzrosnąć w pierwszym roku o 3 do 7 procent. Wpływ na to ma fakt, że wiele organizacji uzależnia wysokość wypłaty od długości przepracowanego stażu.
Warto zwrócić uwagę na planowane zmiany w systemie grup płacowych. Firmy, które uzależniają wynagrodzenia od doświadczenia, będą musiały dokładnie przeanalizować, do której grupy powinien trafić każdy pracownik. Przewiduje się, że około 31% osób zatrudnionych przejdzie do wyższej kategorii, co oznacza dla nich podwyżkę.
Najbardziej zauważalne skutki reformy odnotują sektory finansowy, IT oraz produkcyjny, gdzie systemy premiowania oparte na stażu są szczególnie rozbudowane. W tych branżach specjaliści mogą liczyć nie tylko na wyższe pensje, lecz także na benefity, które wcześniej przysługiwały wyłącznie osobom z długo uznawanym doświadczeniem.
Dodatkowo do stażu pracy zostaną zaliczone okresy wcześniejszej pracy na umowach cywilnoprawnych, a także okresy prowadzenia własnej działalności gospodarczej, zatrudnienia poza granicami kraju oraz czasu poświęconego na podnoszenie kwalifikacji zawodowych.
Gdzie i jak można zastosować nowe zasady wyliczania stażu pracy?
Nowe zasady naliczania stażu pracy będą miały największy wpływ na sektor ochrony zdrowia. To właśnie w tej branży reforma wprowadzi najwięcej zmian. Wszystkie placówki medyczne – zarówno państwowe, jak i prywatne – będą musiały dostosować się do nowych obowiązków związanych z przeliczaniem stażu zawodowego.
Modyfikacje dotyczą kluczowych obszarów:
- w publicznych szpitalach pojawią się nowe wytyczne przy aktualizacji tabel wynagrodzeń, co zmieni sposób wyliczania stażu dla wszystkich pracowników medycznych,
- przychodnie i poradnie będą musiały zmodernizować systemy kadrowo-płacowe z powodu rozszerzonej definicji stażu,
- indywidualne i grupowe praktyki pielęgniarek i położnych zyskają możliwość wliczania okresów samozatrudnienia jako etat,
- specjaliści zatrudnieni na kontraktach będą mieli wynagrodzenie skorygowane zgodnie z pełnym przebiegiem kariery zawodowej,
- wewnętrzne regulaminy wynagradzania w placówkach medycznych będą musiały być zaktualizowane.
Kierownictwo szpitali otrzymało już wskazówki dotyczące uwzględniania dodatkowych okresów zatrudnienia przy ustalaniu podstawowej pensji.
Ministerstwo Zdrowia podkreśla, że aż 83% placówek podstawowej opieki zdrowotnej zmieni sposoby naliczania wynagrodzenia dla pielęgniarek i położnych.
Indywidualne i grupowe praktyki pielęgniarek i położnych średnio zyskają około 3,8 roku więcej uznawanego stażu, co przekłada się na realny wzrost zarobków.
Nowe regulacje będą miały zastosowanie m.in. podczas corocznych podwyżek w placówkach medycznych, gdzie staż pracy decyduje o dodatkowych wynagrodzeniach. Negocjacje płacowe w zespołach trójstronnych obejmą teraz szersze doświadczenie zawodowe pracowników.
Aktualizacja wewnętrznych regulaminów wynagradzania jest konieczna. Według szacunków 64% placówek medycznych musi doprecyzować, które okresy zatrudnienia uwzględnia się w wyliczaniu stażu pracy.
Reforma przyniesie największe skutki finansowe w regionach o dużej liczbie podmiotów leczniczych. Poniższa tabela przedstawia prognozowany wzrost kosztów wynagrodzeń:
| Region | Szacowany wzrost kosztów rocznie |
|---|---|
| Mazowsze | do 578 milionów złotych |
| Śląsk | do 578 milionów złotych |
| Wielkopolska | do 578 milionów złotych |
Zmiany wywołają dynamiczne przetasowania na rynku zdrowia. Placówki będą musiały uwzględniać wyższe płace w umowach z Narodowym Funduszem Zdrowia, który już zabezpieczył dodatkowe 1,4 miliarda złotych na lata 2026-2027. Środki te mają pokryć zwiększone wydatki wynikające z nowego systemu wynagradzania pracowników medycznych.
