Fundusz kapitałowy – czym jest, jakie są jego rodzaje

Zadaniem funduszy kapitałowych jest inwestowanie zebranych środków, aby przynieść zysk inwestorom. Ze względu na charakter działalności, sposób i metody inwestowania czy stopień ryzyka rozróżnia się różne typy funduszy. Przeczytaj artykuł i poznaj różnice oraz różne ryzyka, które wiążą się z tego typu działaniami.

Czym jest fundusz kapitałowy?

Fundusz kapitałowy to rodzaj instytucji inwestycyjnej, której zadaniem jest zebranie środków od inwestorów, a następnie lokowanie ich w sposób zdywersyfikowany, aby zapewnić zysk przy możliwej minimalizacji ryzyka z tym związanego.

Za zarządzanie funduszem kapitałowym odpowiedzialna jest profesjonalna firma – towarzystwo funduszy inwestycyjnych (TFI), której zadaniem jest realizacja określonej strategii przy jednoczesnym kontrolowaniu sytuacji funduszu zależnej od zachowania rynku.

Fundusze kapitałowe można dzielić np. pod względem rodzaju podejmowanych inwestycji czy struktury prawnej.

Jakie są rodzaje funduszów kapitałowych?

Spośród funduszów kapitałowych w podziale na strategie inwestycyjne i zawartość portfela można wyróżnić m.in.:

• fundusze inwestycyjne,
• fundusze Venture Capital (VC),
• fundusze Private Equity (PE).

Jeśli chodzi o rozróżnienie według kryterium uczestnictwa, fundusze dzielą się na:

• fundusze otwarte (FIO) – pełna dowolność, jeśli chodzi o moment i zaangażowanie finansowe; inwestor może dołączyć lub opuścić fundusz w dogodnym momencie;
• fundusze zamknięte (FIZ) – ograniczone wejście, możliwość przystąpienia tylko w wyznaczonym okresie lub przy zakupie certyfikatów inwestycyjnych niebezpośrednio od funduszy a od innych inwestorów; liczba jednostek inwestycyjnych jest zwykle ściśle ograniczona;
• specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte (SFIO) – połączenie obu wyżej wymienionych form zarządzania funduszem, gdzie przedstawiane są indywidualne warunki uczestnictwa.

Czym jest i jak działa fundusz inwestycyjny?

Fundusz inwestycyjny to rodzaj funduszu kapitałowego, który skupia się na inwestowaniu w konkretne produkty – zarówno aktywa fizyczne (nieruchomości, surowce), jak i papiery wartościowe, czy nawet kryptowaluty.

Fundusze inwestycyjne można podzielić na mniejsze kategorie – głównie ze względu na strategie inwestycyjne. Wówczas da się wyróżnić między innymi:

• fundusze hedgingowe (head funds) – prywatne spółki, które charakteryzują się dowolnością w decyzjach inwestycyjnych – nie ograniczają się do konkretnych aktywów, instrumentów finansowych, które mogą przynosić zysk zarówno krótkoterminowo, jak i w dłuższej perspektywie,
• fundusze infrastrukturalne – skupiają się na inwestycjach w infrastrukturę jak np. lotniska, drogi czy porty, dlatego cechują się mniejszym ryzykiem i stabilnością dochodów,
• fundusze nieruchomości (real estate funds) – bazują na zakupie i zarządzaniem nieruchomościami; zysk dla inwestorów może powstać zarówno z ich wynajmu, jak również dzięki rozwojowi i nabieraniu wartości,
• fundusze distressed assets – zajmują się szukaniem "okazji" na rynku, czyli niedowartościowanych aktywów ze względu na trudną sytuację spółki czy firmy; bazują na swoich doświadczeniach, aby poprawić rentowność przedsięwzięcia, a następnie sprzedać pozyskane aktywa ze znacznym zyskiem.

Często zdarza się, że pojęcia fundusz kapitałowy oraz fundusz inwestycyjny stosowane są zamiennie, co może stanowić błąd. Fundusz inwestycyjny jest jednym z rodzajów funduszu kapitałowego. Stąd poprawność twierdzenia: każdy fundusz inwestycyjny to fundusz kapitałowy, ale nie każdy fundusz kapitałowy to fundusz inwestycyjny.

Na czym polega działanie funduszy Venture Capital (VC)?

Fundusze Venture Capital skupiają się na inwestowaniu w startupy oraz firmy i przedsiębiorstwa, które mają dużą szansę na rozwój. Oba przypadki łączy wysokie ryzyko, jakim obarczone jest inwestowanie środków w podmioty bez udokumentowanych sukcesów sprzedażowych czy wysokich zysków.

VC to często niewielkie inwestycje, które mogą przekształcić się w ogromne zyski, ale żeby do tego doszło, musi dojść do spełnienia wielu czynników. Środki pochodzące od inwestora mają zwykle pozwolić wejść organizacji na nowy, wyższy poziom w zamian za część zysków i/lub udziały w spółce (akcje).

W toku działania wyodrębniono trzy etapy inwestycji tego typu funduszy:

• Seed Capital – inwestycje w projekty i pomysły na bardzo wczesnym etapie, gdzie sama idea realizacji jest na tyle zachęcająca, że inwestor jest gotów wyłożyć środki na jej realizację,
• Early Stage Capital – inwestycje w spółki, w których dalszy rozwój zależy od pozyskanych środków, które zostaną spożytkowane np. na marketing czy zwiększenie produkcji,
• Late Stage Capital – działania z podmiotami, które mają przygotowane schematy działania i produkt, ale potrzebują dodatkowych środków na zwiększenie skali działalności, co ważne – nie mają ugruntowanej pozycji rynkowej.

Jak funkcjonują fundusze Private Equity (PE)?

Fundusze Private Equity skupiają się na inwestowaniu w prywatne spółki nienotowane na giełdzie. Celem inwestycji jest zwiększenie zysków, wartości całego przedsiębiorstwa, a w finalnym etapie zysk ze sprzedaży całej spółki lub odprzedaż udziałów innemu inwestorowi.

W Private Equity można wyróżnić następujące formy działania inwestycyjnego:

• Buyout – przejęcie całego lub większościowego pakietu udziałów,
• Growth Capital – inwestycja w rozwój firmy, która ma już określoną pozycję na rynku, ale potrzebuje środków na rozwój; dodatkowo inwestor może wspierać zarządzających przedsiębiorstwem własnym wsparciem strategicznym, operacyjnym i merytorycznym w kwestii prowadzenia firmy,
• Mezzanine Financing – inwestycje na zasadach pożyczki, której niespłacenie może skutkować przekazaniem ustalonego pakietu udziału w firmie.

Działanie funduszy kapitałowych a Ubezpieczeniowe Fundusze Kapitałowe

Specyficznym sposobem inwestowania są Ubezpieczeniowe Fundusze Kapitałowe. To obarczone sporym ryzykiem inwestycyjnym produkty, które stworzono na potrzebę produktu ubezpieczeń na życie z dodatkową formą inwestycyjną.

Umowy polisolokat, które przedstawiane były jako produkty inwestycyjne, w założeniu miały zagwarantować wysoki zysk, pozwolić na ominięcie tzw. "podatku Belki", ochronić kapitał, a dodatkowo stanowić zabezpieczenie na wypadek niespodziewanej śmierci, gdzie zgromadzone środki miały trafić na konto osoby uposażonej.

W pierwotnej formie, na początku XXI wieku, aż do roku 2018, tego typu produkty posiadały bardzo skomplikowane umowy, które bardzo często zawierały szkodliwe do klienta zapisy, takie jak wysoka opłata likwidacyjna (nawet 98-100% zgromadzonej sumy ubezpieczeniowej!) czy przerzucenie całej odpowiedzialności inwestycyjnej na posiadacza "ubezpieczenia".

Według danych UOKiK zawarto ponad 5 milionów takich umów, w które Polacy zainwestowali 50 miliardów złotych. Większość z nich straciła swoje środki, bo nie dość, że inwestycje w UFK nie przyniosły oczekiwanych zysków, to zagwarantowały spore straty. Chcąc je ograniczyć, inwestorzy zrywali umowy, żeby nie płacić kolejnych składek, ale to w wielu przypadkach oznaczało pogodzenie się ze stratą dotychczasowych wpłat.

Wyroki UOKiK i TSUE jasno pokazują, że działania instytucji finansowych i ubezpieczycieli przy tych produktach były niewłaściwe, a poszkodowanym należy się zwrot opłaty likwidacyjnej. Jeśli Twoja polisolokata z elementem inwestycyjnym przyniosła Ci straty w przeszłości, zgłoś się do Helpfind po bezpłatną analizę Twojej umowy, a przedstawimy Ci możliwości na odzyskanie pieniędzy.

Ryzyko inwestycyjne związane z funduszami kapitałowymi

Ryzyko inwestycyjne związane z funduszami kapitałowymi zależy od wyboru konkretnej formy inwestycji, ale w większości przypadków można mówić o wysokim ryzyku. Szczególnie w przypadkach funduszów VC, gdzie pieniądze są inwestowane w wizje zysków, a nie konkretne spółki, mogące pochwalić się ugruntowaną pozycją.

Pamiętaj, że funduszami kapitałowymi zarządzają profesjonaliści, ale i oni mogą popełnić błędy, które mogą doprowadzić do utraty płynności funduszu i niemożliwością wypłaty pieniędzy. Ryzyka mogą pojawić się z różnych stron: może to być sytuacja na rynku, wahania ze względu na zmiany stóp procentowych, zmiana zdolności kredytowej funduszu czy wahania kursu walut.

Podstawową zasadą inwestowania, o której musisz pamiętać, jest przeznaczenie na nie takiej kwoty, które nie będzie wpływać na Twoje funkcjonowanie, jeśli podjęta decyzja okaże się finansowym fiaskiem.

Jakie korzyści mogą przynieść fundusze kapitałowe?

Fundusz kapitałowy nie zagwarantuje zysku na stałym poziomie – okresowo może przynieść zarówno dużą korzyść lub aktywa mogą tracić na wartości. Jeśli chcesz inwestować w fundusze kapitałowe, musisz wiedzieć, jakie ryzyko inwestycyjne występuje w każdym przypadku.

Szczególnie że nie każda inwestycja kończy się dobrze, o czym wiedzą posiadacze polisolokat, którzy zamiast zysków stracili zainwestowane pieniądze przez duże ryzyko ze strony UFK i szkodliwe zapisy w umowach. Na ich szczęście, po latach pojawiła się ponowna szansa na odzyskanie tych środków.