Wierzyciel – kto to jest i jakie ma uprawnienia?

Wierzycielem jest każdy, komu dłużnik zalega ze spłatą zobowiązania. Może być nim zarówno osoba fizyczna, jak i firma. Warto przyjrzeć się uprawnieniom oraz obowiązkom wierzyciela. Poznaj mechanizm, na podstawie którego może on dochodzić należności i dowiedz się więcej na temat rodzajów wierzycieli.

Kim jest wierzyciel i kto może nim zostać?

Wierzyciel to inaczej osoba fizyczna lub prawna, wobec której powstaje zobowiązanie. Choć w polskim prawie nie ma jednoznacznej definicji wierzyciela, w Kodeksie cywilnym znajdziemy definicję zobowiązania.

Można przyjąć, że wierzycielem jest osoba, która powierzyła pieniądze, przedmioty lub wykonała usługę na rzecz innej osoby i oczekuje zwrotu, lub zapłaty na określonych wcześniej warunkach. Wierzyciel może dochodzić swoich praw jeśli ma dowody na powstanie wobec niego długu.

Takimi dowodami mogą być umowy podpisane przez dłużnika i wierzyciela, rachunki i faktury, dokument uznania długu, a także wszelkie wiadomości i korespondencja dotycząca sprawy. Wierzycielem może być osoba fizyczna lub prawna, czyli firma lub osoba prywatna. Choć każdy, kto ma dłużnika, ma prawo dochodzić swoich praw, można wyodrębnić kilka rodzajów wierzycieli.

Rodzaje wierzycieli

Zwyczajowo rozróżniamy cztery główne rodzaje wierzycieli. Różnią się oni między sobą rodzajem transakcji i sytuacjami, podczas których doszło do powstania zobowiązania. Wyróżniamy wierzycieli alimentacyjnych, wierzycieli hipotecznych, wierzycieli osobistych i wierzycieli rzeczowych.

Wierzyciel alimentacyjny

Wierzyciel alimentacyjny to inaczej opiekun dziecka, który ma prawo do pobierania alimentów. Wierzycielem takim stajesz się w momencie ustanowienia obowiązku alimentacyjnego przez sąd. W procesie ustalana jest relacja prawna między osobą, która ma wypłacać alimenty, a osobą, która ma je pobierać.

Wierzyciel hipoteczny

Wierzycielem hipotecznym jest najczęściej bank lub instytucja pożyczkowa, która udzieliła kredytu lub pożyczki hipotecznej. W takim przypadku nieruchomości dłużnika stanowią zabezpieczenie wierzytelności.

Wierzyciel osobisty

Wierzyciel osobisty ma prawo dochodzić swoich wierzytelności z całego majątku osobistego dłużnika. Jest to możliwe w sytuacji, gdy dłużnikiem jest klient indywidualny, firma jednoosobowa, spółka jawna lub spółka partnerska. W przypadku tych rodzajów działalności udziałowcy i właściciele firm odpowiadają własnym majątkiem w sytuacji powstania zadłużenia.

Wierzyciel rzeczowy

Wierzyciel rzeczowy to inaczej podmiot, którego wierzytelność została zabezpieczona w umowie konkretnym przedmiotem. Zobowiązanie, które nie zostało wypełnione przez dłużnika, zostaje w takiej sytuacji zaspokojone przy pomocy wspomnianej w umowie rzeczy. Najczęściej są to elementy majątku dłużnika, takie jak samochód, maszyna, sprzęty, czy biżuteria. W momencie niewywiązania się z umowy wierzyciel przejmuje przedmiot będący ustalonym wcześniej zabezpieczeniem.

Każdy wierzyciel ma prawo dochodzić swoich należności. Niezależnie od tego, do jakiego rodzaju można go przypisać, ma określone prawa i obowiązki.

Prawa i obowiązki wierzyciela

Podstawowym prawem wierzyciela jest prawo do żądania spełnienia świadczenia, gdy dłużnik nie będzie chciał wywiązać się z umowy. Jeśli masz dłużnika, powinieneś wiedzieć, do jakich działań w dochodzeniu roszczeń masz prawo. Warto znać też prawa dłużnika i mieć świadomość obowiązków, które ma względem niego wierzyciel.

Prawa wierzyciela

Podstawowe prawa wierzyciela to domaganie się zwrotu pieniędzy, bądź zapłaty za towar czy usługę oraz doliczenie odsetek za zwłokę. Pamiętaj, że wierzytelność wymagalna to taka, z którą dłużnik zwleka choćby dzień po terminie spłaty. Wierzyciel ma prawo dochodzić swoich wierzytelności z pomocą firmy windykacyjnej, a także w sądzie i z pomocą komornika. Wierzyciel ma też prawo wycofać się z całości lub części roszczenia, czy podpisać ugodę z dłużnikiem.

Choć posiadanie dłużnika może być stresujące, trzeba pamiętać, że działanie pod wpływem emocji, może wpłynąć niekorzystnie na relacje z kontrahentem. Wierzyciel ma wiele praw, ale nie oznacza to, że dłużnik jest całkowicie ich pozbawiony.

Obowiązki względem dłużnika

Wierzyciel w procesie odzyskania należności musi poinformować dłużnika o wysokości zadłużenia i podać podstawę, z której ono wynika (umowa, faktura, etc.). Powinien też spróbować polubownie rozwiązać spór, przed wejściem na drogę sądową. Dowód na wysyłkę i dostarczenie przedsądowego wezwania do zapłaty, przyda się na ewentualnej rozprawie.

Dłużnik ma prawo do prywatności, wierzyciel nie może więc nachodzić go w domu, czy miejscu pracy i rozmawiać o zadłużeniu z osobami trzecimi. Wierzyciel ma obowiązek dopilnować prawidłowego przeprowadzenia egzekucji komorniczej, jeśli inne metody doprowadzenia do spłaty długu nie okazały się skuteczne.

Jak wierzyciel może doprowadzić do spłaty długu?

Jeśli termin płatności wystawionej przez Ciebie faktury minął lub planujesz odzyskanie pożyczonych środków, jak najszybciej rozpocznij działania windykacji polubownej. Możesz zrobić to samodzielnie, skorzystać z pomocy profesjonalnej firmy, lub kancelarii windykacyjnej.

Jeśli chcesz znaleźć taką, która spełni Twoje oczekiwania użyj internetowej porównywarki CashFix. Dzięki porównaniu ofert znajdziesz firmę, która wesprze Cię skutecznie przy polubownym zakończeniu problemu, jak i na późniejszych etapach: w sądzie i podczas egzekucji.

Działania windykacyjne – polubowne rozwiązania sporu

Polubowne rozstrzygnięcie problemu z dłużnikiem rozpoczniesz samodzielnie, we współpracy z kancelarią, lub firmą windykacyjną. Zarówno wierzyciel, jak i działająca w jego imieniu firma może w tym celu podejmować próby kontaktu, wysyłać wezwania do zapłaty. Przedstawiane są też propozycje spłaty długu w ratach. Przy dobrej woli każdej ze stron istnieje duża szansa na zakończenie działań bez wchodzenia na drogę sądowo-egzekucyjną.

Droga sądowo-egzekucyjna

Wierzyciel oddaje sprawę do sądu jeśli oceni, że działania polubowne nie przyniosły oczekiwanego efektu. Wezwania do zapłaty zostały przez dłużnika zignorowane, a wszelkie próby kontaktu z nim i przypomnienie o zaległościach nie doprowadziły do spełnienia świadczenia.

Egzekucja komornicza ma na celu doprowadzenie do zaspokojenia jego roszczenia i zakończenie sprawy w sposób satysfakcjonujący dla wierzyciela. Jeśli jednak komornik nie może skutecznie ściągnąć długu i pojawia się temat niewypłacalności, trzeba podjąć dodatkowe kroki.

Niewypłacalność dłużnika – co może zrobić wierzyciel?

Niechęć dłużnika do regulowania należności wobec wierzyciela może doprowadzić do działań prowadzących do ukrycia majątku lub upłynnienia go w taki sposób, by nie mógł zająć go komornik. W takich przypadkach wierzyciel może skorzystać ze skargi paulińskiej lub na własną rękę poszukać majątku osobistego dłużnika.

Skarga paulińska

Z instytucji skargi paulińskiej może skorzystać wierzyciel, który ma prawo sądzić, że dłużnik celowo ukrył majątek przed egzekucją komorniczą i stał się niewypłacalny po wyroku sądu. Jest to oficjalna droga, którą doprowadzić można do bezskuteczności czynności prawnej działania, które miały na celu ukrycie majątku i pokrzywdzenie interesu wierzyciela.

Poszukiwanie majątku dłużnika

Jeśli komornik uzna, że dłużnik nie posiada majątku, który mógłby posłużyć do spłaty należności wobec wierzyciela, zakończy proces odzyskiwania środków. Niestety, bardzo często działania prawne kończą się na tym etapie. Wierzyciel z firmą windykacyjną mogą jeszcze szukać ukrytego majątku dłużnika, choć działania takie podejmowane są zazwyczaj dopiero po roku od zakończenia działań komornika. Po tym okresie dłużnik może stracić czujność i ujawnić majątek, który wcześniej ukrył lub wykazać jego nowe elementy.

Wierzyciel lub jego przedstawiciele mogą wskazać komornikowi majątek, z którego będzie mógł ściągnąć zadłużenie.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)