Dlaczego zatrudnienie na umowie zlecenia wpływa na emerytury młodych?
Umowy zlecenia mają istotny wpływ na wysokość przyszłych emerytur młodych ludzi. To rozwiązanie często wybierane na początku zawodowej drogi, ale wiąże się z kilkoma niekorzystnymi skutkami dla zabezpieczenia na starość.
Największym problemem jest sposób naliczania składek. W przypadku standardowego etatu składki emerytalne wpłacane są od pełnej pensji. Inaczej jest przy umowach zlecenia:
- jeśli ktoś pracuje tylko na jednej umowie zlecenia, obowiązkowo opłaca składki,
- gdy pojawia się kilka umów zlecenia, składka emerytalna pobierana jest tylko od pierwszego kontraktu,
- pozostałe zlecenia nie zwiększają kapitału emerytalnego.
To oznacza niższe środki zgromadzone na przyszłość.
Dodatkowo umowy zlecenia często oferują niższe wynagrodzenie niż etat na podobnym stanowisku, co przekłada się na niższe wpłaty do ZUS i w efekcie na mniejszą emeryturę.
W Polsce wysokość świadczeń emerytalnych zależy bezpośrednio od odłożonych składek. Osoby pracujące wyłącznie na umowach zlecenia przez wiele lat muszą liczyć się z niższą emeryturą w porównaniu z rówieśnikami zatrudnionymi na etacie.
Kolejną trudnością jest brak stabilności zatrudnienia. Umowy zlecenia mają często krótki i nieregularny charakter, co powoduje przerwy w opłacaniu składek i dodatkowo obniża szanse na wyższe świadczenia w przyszłości.
W 2026 roku planowane są zmiany prawne, które umożliwią doliczenie okresów pracy na umowach zlecenia do stażu pracy. Ta zmiana ułatwi uzyskanie niektórych uprawnień pracowniczych, ale nie rozwiąże głównego problemu, jakim są niewielkie składki.
Ważne jest, aby już na początku kariery świadomość wpływu formy zatrudnienia na jakość życia na emeryturze była wysoka.
Co więcej, umowy zlecenia nie gwarantują minimum płacowego, a niewielu początkujących pracowników negocjuje wyższe stawki, co dodatkowo obniża wysokość odprowadzanych składek.
W efekcie osoby zatrudnione na zleceniach są znacznie gorzej chronione przez system emerytalny niż ci, którzy pracują na umowę o pracę.
W jaki sposób umowa zlecenia wpływa na składki emerytalne młodych osób?
Umowy zlecenie rządzą się swoimi własnymi zasadami dotyczącymi składek, które znacząco wpływają na przyszłe emerytury, zwłaszcza młodych osób. W przeciwieństwie do umów o pracę, składki przy zleceniach naliczane są na innych warunkach, co bezpośrednio decyduje o wysokości zgromadzonego kapitału na emeryturę.
Najważniejsze zasady oskładkowania umów zlecenia przedstawiają się następująco:
- świadczenia emerytalne i rentowe są pobierane obowiązkowo jedynie do wysokości minimalnego wynagrodzenia,
- wpłaty powyżej minimalnego wynagrodzenia są dobrowolne,
- jeśli osoba realizuje kilka umów zlecenia równocześnie, składki pobierane są tylko od pierwszego zlecenia do poziomu minimalnej płacy,
- w sytuacji łączenia umowy zlecenia z inną formą zatrudnienia, np. etatem, od którego są już odprowadzane składki co najmniej od minimalnej płacy, opłacanie składek od umowy zlecenia nie jest obowiązkowe.
Niska podstawa składkowa przekłada się bezpośrednio na niższy kapitał emerytalny. Polski system emerytalny opiera się na wysokości zgromadzonych składek – wszystko, co nie zostanie wpłacone na początku kariery zawodowej, oznacza mniejsze świadczenia na emeryturze.
Szczególnie istotne są składki wpłacane we wczesnych latach pracy, ponieważ mają one najdłuższy czas na inwestowanie oraz waloryzację, co znacząco podnosi ostateczną wysokość emerytury. Brak wpłaty nawet jednej składki w tym okresie obniża finalne świadczenie.
System emerytalny w Polsce opiera się na zasadzie kapitalizacji: środki gromadzone na indywidualnym koncie w ZUS rosną dzięki regularnej waloryzacji, a długość okresu odprowadzania składek decyduje nie tylko o wysokości świadczenia, ale też o prawie do minimalnej emerytury, uzależnionej od wymaganego stażu składkowego.
Młodzi pracujący na umowach zlecenie często nie są świadomi skutków wyboru tego typu zatrudnienia. Podstawa oskładkowania jest niższa niż przy pełnym etacie, a niższe zarobki prowadzą do znacznego ograniczenia przyszłych świadczeń emerytalnych.
Dodatkowo, praca na umowach zlecenie nie zawsze zalicza się do okresu stażowego, który bywa wymagany przy emeryturach wcześniejszych czy pomostowych. Chociaż planowana nowelizacja od 2026 roku ma to zmienić, niska wysokość składek pozostaje problemem.
Duże trudności powodują także krótkie okresy pracy na zleceniach oraz przerwy w odprowadzaniu składek. Często wynagrodzenie ustalane jest na poziomie minimalnym, co skutkuje niewielkimi wpłatami na emeryturę.
W przypadku wielu jednoczesnych umów zlecenia składki odprowadza się tylko od jednej umowy, co nie odzwierciedla rzeczywistych dochodów ani faktycznej aktywności zawodowej. W efekcie wielu młodych osób zgromadzony kapitał emerytalny jest znacznie niższy, niż mogłoby być w innym systemie.
Jakie są potencjalne ryzyka zatrudnienia na umowie zlecenia dla emerytur młodych?
Praca na umowie zlecenia może poważnie wpłynąć na przyszłą emeryturę, zwłaszcza dla osób na początku kariery zawodowej. Najważniejszym zagrożeniem jest brak ciągłości oraz niepełne opłacanie składek emerytalnych.
Szczególne problemy pojawiają się przy przerwach w zatrudnieniu, które wynikają z:
- sezonowego charakteru pracy,
- nieregularnego trybu realizowania zleceń,
- braku stabilności zatrudnienia.
Dodatkowo, umowę zlecenie można rozwiązać natychmiastowo, zazwyczaj bez okresu wypowiedzenia, co zwiększa niepewność zatrudnienia.
Częstym przypadkiem jest również niewłaściwe zgłoszenie pracy do odpowiednich instytucji. Pracodawcy, chcąc obniżyć koszty, często wypłacają wynagrodzenie "na rękę", pomijając odprowadzanie składek, przez co młodzi pracownicy tracą ochronę emerytalną za ten czas.
W kontekście demograficznym Polski sytuacja jest jeszcze bardziej niekorzystna:
- społeczeństwo się starzeje,
- liczba osób w wieku produkcyjnym maleje,
- rośnie liczba emerytów,
- system emerytalny ma coraz większe trudności z zapewnieniem odpowiednich świadczeń.
Osoby pracujące na nieregularnych umowach, które nie gromadzą odpowiedniego kapitału składkowego, mogą w przyszłości otrzymać minimalne lub nawet niższe świadczenia.
Kolejnym problemem są bardzo niskie składki odprowadzane przez zleceniobiorców. Eksperci ostrzegają, że stopa zastąpienia – czyli relacja emerytury do ostatniej pensji – może wynosić zaledwie 20-30% dla pracujących na umowie zlecenia.
Nieuczciwe praktyki niektórych pracodawców pogarszają sytuację:
- celowe zaniżanie wysokości składek,
- zwlekanie z wpłatami,
- brak zgłoszenia do ubezpieczenia,
- błędy przy rozliczaniu składek przy kilku umowach jednocześnie.
Wielu młodych ludzi nie jest świadomych swoich praw i nie sprawdza, czy składki trafiają do ZUS, co prowadzi do niższego kapitału emerytalnego mimo wykonywanej pracy.
Umowa zlecenie nie gwarantuje także minimalnej stawki godzinowej, co przekłada się na:
- niższe zarobki,
- niższą podstawę wymiaru składek,
- brak dodatkowego wynagrodzenia za nadgodziny czy pracę nocną.
W tradycyjnym zatrudnieniu te elementy mogłyby zwiększyć kapitał emerytalny.
Brak świadomości młodych osób o długofalowych konsekwencjach zatrudnienia na zleceniu powoduje, że często wolą wyższą wypłatę "na rękę" niż systematyczne oszczędzanie na przyszłość.
Aby otrzymać minimalną emeryturę, konieczny jest okres składkowy wynoszący co najmniej 20 lat u kobiet i 25 lat u mężczyzn. Przerwy w pracy mogą uniemożliwić spełnienie tego wymogu, skutkując otrzymaniem tzw. „emerytury groszowej”, która nie zapewni finansowego bezpieczeństwa na starość.
Czy młodzi powinni unikać umów zlecenia z myślą o przyszłych emeryturach?
Młode osoby, które rozpoczynają karierę zawodową, powinny dokładnie przemyśleć wpływ umowy zlecenia na swoje przyszłe świadczenia emerytalne. Wybór formy zatrudnienia wymaga indywidualnego podejścia i znajomości najważniejszych aspektów dotyczących ubezpieczeń społecznych.
Umowa zlecenie jest często traktowana jako rozwiązanie przejściowe lub uzupełnienie innych źródeł dochodu. Zdobywając doświadczenie na zleceniu, warto dążyć do zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, która zapewnia pełną ochronę emerytalną. Szczególnie na początku kariery opłaca się inwestować w składki, które będą miały czas, by pracować na przyszłą emeryturę.
Kilka praktycznych rad dla osób wchodzących na rynek pracy:
- traktuj umowę zlecenie jako krok w kierunku stabilniejszego zatrudnienia,
- podczas negocjacji stawki postaraj się o wyższą kwotę,
- rozważ dobrowolne odprowadzanie składek od pełnej kwoty wynagrodzenia,
- pomyśl o dodatkowych formach oszczędzania, takich jak IKE, IKZE czy PPK.
Polski system emerytalny jest obciążany przez starzejącą się populację i malejącą liczbę aktywnych zawodowo osób. Szacunki dla osób urodzonych po 1980 roku wskazują, że ich emerytury mogą wynieść jedynie 25% do 35% ostatniego wynagrodzenia.
Od 2026 roku okresy pracy na zleceniach będą wliczane do stażu potrzebnego do uzyskania minimalnej emerytury, jednak decydującą rolę odgrywają rzeczywiste składki, a nie sama długość zatrudnienia.
Umowy zlecenie oferują większą swobodę, lecz także niosą ryzyko niestabilności i ograniczonego zabezpieczenia emerytalnego. Aby otrzymać minimalną emeryturę, należy spełnić wymogi stażu składkowego: kobiety – minimum 20 lat, mężczyźni – minimum 25 lat. Praca wyłącznie na umowach zlecenie przez dłuższy czas może utrudnić ich osiągnięcie.
Ostateczna wysokość emerytury zależy od sumy zgromadzonych składek, momentu przejścia na emeryturę oraz przewidywanej długości życia.
Znajomość prawa pracy i konsultacje z ekspertami finansowymi pomagają podjąć świadome decyzje. Przemyślany wybór formy zatrudnienia już na początku kariery to inwestycja w komfort życia na emeryturze.
