Ustawa frankowa - czego miała dotyczyć i dlaczego nie powstanie?

Tak zwana ustawa frankowa miała być regulować stosunki pomiędzy bankiem a frankowiczami i stanowić podstawę porozumienia. Trzonem ustawy miał być rozbudowany program ugód proponowany frankowiczom zamiast wizyty w sądzie. Dlaczego “ustawa frankowa” jednak nie powstanie?

Ustawa frankowa - czego miała dotyczyć?

Wprowadzenie ustawy frankowej miało mieć na celu stworzenie przejrzystego systemu dotyczącego kredytów we frankach. System ten pomógłby w uregulowaniu procedur i zależności pomiędzy bankiem a kredytobiorcą. 

Warto jednak pamiętać, że w przeciwieństwie do dotychczasowych zapisów, które zapewniały pomoc dla frankowiczów, nowa ustawa frankowa minimalizowałaby ryzyko finansowe i zapewniała stabilność bankom, które ucierpiały na skutek orzeczenia TSUE w sprawie bezumownego korzystania z kapitału kiedy ustalona została nieważność umowy kredytowej.

Bezumowne korzystanie z kapitału to sytuacja, w której bank, pomimo zawarcia z kredytobiorcą niekorzystnej dla niego umowy, odniósłby korzyść w postaci odszkodowania za to, że w trakcie obowiązywania (wadliwej) umowy kredytowej, kredytobiorca korzystał z jego kapitału.

Ustawa frankowa - KNF przeciw TSUE

Orzeczenie to nie spodobało się polskiej Komisji Nadzoru Finansowego, według której:

Rozstrzygnięcie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (...) ma negatywny wymiar z punktu widzenia polskiego sektora bankowego oraz całej polskiej gospodarki, ale także z punktu widzenia pewności prawa, interesu publicznego oraz elementarnych zasad sprawiedliwości społecznej (...).

Żródło: https://www.knf.gov.pl/komunikacja/komunikaty?articleId=82692&p_id=18

Trybunał stwierdził również, że takie żądania banków są niezgodne z prawem Unii Europejskiej. Tym samym przeszkoda, która jeszcze powstrzymywała frankowiczów od wejścia na drogę sądową - zniknęła. 

Ustawa frankowa - dlaczego nie powstanie?

Głównym założeniem ustawy miało być obowiązkowe dla banków wprowadzenie dla wszystkich kredytobiorców korzystnych programów ugód. 

Taki program zakładał przede wszystkim przekształcenie kredytu we frankach na kredyt w złotówkach. Ustawa jednak nie ma sensu dla frankowiczów, którzy są w stanie na drodze sądowej wywalczyć więcej, niż zapewni im nawet najkorzystniejsza ugoda z bankiem. Jak podaje Votum S.A. w 2022 roku frankowicze złożyli już 66 090 pozwów przeciwko bankom, z czego 99% to sprawy wygrane.

Ustawa frankowa - banki proponują ugody

Chociaż banki nie dostały systemowej ochrony w postaci ustawy, niektóre z nich intensywnie pracują nad tym, by zniechęcić frankowiczów do składania pozwów, jednak oferując im jednak rozbudowany program ugód. Jego podstawę stanowi przede wszystkim (ujęta w projekcie ustawy) możliwość przewalutowania kredytu z franków na złotówki. Mechanizm dobrze obrazuje propozycja dla frankowiczów złożona przez Pekao. Program  "Bezpieczna ugoda 2%". ma stanowić szybką, jasną i przejrzystą drogę do rozwiązania problemu z kredytem we frankach. Na czym polega? Kredyt liczony jest tak, jakby od początku wzięty był w złotówkach i oprocentowany na 2%. Bank określa, ile powinno pozostać do spłaty na dziś i ile faktycznie spłacił kredytobiorca.

Warto pamiętać, że nawet najbardziej korzystna z pozoru ugoda, nie przyniesie kredytobiorcy takich korzyści finansowych jak wygrana sprawa w sądzie.

Ustawa frankowa - co zamiast ugody?

Jedną z możliwości frankowiczów na niezawieranie ugody i  wygranie z bankiem, jest skorzystanie z pomocy kancelarii prawnej i przygotowanie pozwu do sądu. Proces może się zakończyć na unieważnieniu umowy frankowej lub odfrankowieniu kredytu.

Warto jednak wiedzieć, że w przypadku unieważnienia umowy, banki zaczęły składać pozwy o tzw. waloryzację kapitału.

Waloryzacja kapitału a wyrok TSUE

Przykład: Pan Jakub zdecydował się na kupno wymarzonego domu, jednak nie dysponował sumą, która pozwoliłaby mu na jego zakup. Dlatego zdecydował się wziąć kredyt we frankach na 30 lat, którego kwota pierwotnie wynosiła 320 tys. zł. Po 15 latach spłacania bank, ze względu na panującą sytuację ekonomiczną, złożył w sądzie pozew o waloryzację kredytu. W praktyce oznacza to, że bank żąda od Pana Jakuba dodatkowej ¼  sumy, co oznacza spłatę dodatkowych 80 tys. zł.

Tym razem również okazało się, że TSUE nie opowiada się po stronie banków. Jak orzekł Trybunał, Dyrektywa 93/13, według której instytucja finansowa nie może żądać od  kredytobiorcy rekompensaty innej niż zwrot udostępnionego kapitału.  Obejmuje to bezpodstawne wzbogacenie, odszkodowanie, całkowity koszt kredytu oraz właśnie waloryzację.

Waloryzacja kapitału wynikająca z inflacji po unieważnieniu umowy, może wynosić od jednej trzeciej do jednej piątej wartości kredytu. 

Przy wyborze kancelarii warto porównać kilka z nich. Pomoże w tym kalkulator frankowy.  

Kredyty frankowe - najważniejsze informacje

Najważniejsze kwestie dotyczące kredytów frankowych i relacji bank - kredytobiorca:

1. Unieważnienie umowy frankowej nadal będzie odbywało się na zasadzie dwóch kondykcji.
2. Wyeliminowanie umowy z obrotu prawnego pozwoli frankowiczowi na uwolnienie hipoteki nieruchomości na którą zaciągnął kredyt.
3. Bank nie może pozwolić sobie na przewalutowanie kredytu we frankach, będzie zobowiązany do zwrotu środków w walucie, w której je otrzymał. 
4. Bank nie może żądać od kredytobiorcy wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału.
5. O tym, czy to konsument ma prawo do wynagrodzenia od banku będą decydowały polskie sądy.
6. Odsetki za zwłokę, jeśli chodzi o bank, powinny być naliczane od momentu otrzymania przez kredytodawcę wezwania do zapłaty.
7. Za konsumenta uznawany jest również kredytobiorca który wziął kredyt na cel częściowo związany z działalnością gospodarczą, o ile takie wykorzystanie środków nie było dominujące.

Podsumowanie

1. Ustawa frankowa to akt prawny, który ma na celu regulowanie procedur dotyczących kredytów frankowych i zależności pomiędzy bankiem a odbiorcą.
2. Nowa ustawa frankowa byłaby korzystna dla banków, które ucierpiały na skutek orzeczenia TSUE w sprawie bezumownego korzystania z kapitału.
3. Pomimo braku ustawy, niektóre banki oferują frankowiczom ugody.
4. Niektóre z banków wnoszą przeciwko frankowiczom pozwy o waloryzację kapitału.
5. Frankowicze nie dążą do polubownego załatwienia sprawy a zamiast tego - wnoszą sprawę do sądu.
6. Obecnie nawet najkorzystniejsza ugoda z bankiem nie przyniesie kredytobiorcy tyle, ile może zyskać występując przeciw bankowi w sądzie,

Źródła 

knf.gov.pl

rf.gov.pl